zondag 20 januari 2008

Lo van Driel - De kwestie Jobse

Januari 2008 – waardering 7

Een man, een niet al te jonge historicus, vindt bij toeval gedichten van ene Jan Jobse (in Cadzandria, een Zeeuws-Vlaams jaarboekje uit 1854); Jobse blijkt niet alleen onderwijzer (collega van de bekende J.H. van Dale van het Woordenboek) maar vooral een vergeten Zeeuwse dichter. Als de man in kwestie de raadsels rond Jobse (waar hij gaandeweg op stuit) tracht op te lossen, stoot hij op bizarre feiten. Wie was Jan Jobse? Waar leefde hij en waar stierf hij? De wereldvreemde man trekt de stoute schoenen aan en komt al speurend de affaire op het spoor waardoor Jan Jobse van het rechte pad raakte. Met alle gevolgen van dien. Terwijl de man bij voorkeur in een archief zit, op een rustig terras of desnoods een eindje gaat fietsen, brengt de levenswandel van Jan Jobse hem steeds verder van huis.
De feiten kloppen, het verhaal van de man is er omheen verzonnen. Interessant om te lezen, vooral voor Zeeuws-Vlamingen (die veel van de omgeving zullen herkennen) en anderen die geïnteresseerd zijn in historie. Aan de hand van de gevonden feiten worden tal van wetenswaardigheden met het verhaal verweven op een natuurlijke, niet schoolse manier.

Lo van Driel schreef ook: Leven in letters, de biografie van J.H. van Dale.

Dit boekje is een speciale uitgave van de gezamenlijke Zeeuwse boekhandels in het kader van de jaarlijkse Week van het Zeeuwse Boek, in 2003.
© JannieTr, januari 2008.

donderdag 10 januari 2008

Frances Gray Patton – Goedemorgen Juffrouw Duif

Januari 2008 – waardering 7,5. 

Inleiding
 
De Amerikaanse Frances Gray Patton (1906-2000) schreef korte verhalen en novellen. Good morning Miss Dove (1954) werd een bestseller, die in 1956 zelfs werd verfilmd en in 1955 o.a. in een Nederlandse, Duitse en Franse vertaling verscheen. Als Salamanderpocket is het boekje geregeld herdrukt. De uitstekende vertaling is van An Rutgers van der Loeff-Basenau, bekend van jeugdboeken als Lawines razen, De kinderkaravaan en Ze verdrinken ons dorp. Goedemorgen Juffrouw Duif is een alleraardigste novelle, die ruim 50 jaar na verschijning nog steeds de moeite waard is om gelezen te worden en niet gedateerd overkomt.

 
Samenvatting

In Reigersplaat, een kleine provincieplaats, krijgen de kinderen al generaties lang op de lagere school gedurende 6 jaar aardrijkskundeles van Juffrouw Duif. Maar wat belangrijker is: ze beperkt zich niet tot het overbrengen van deze kennis alleen, ze brengt de kinderen tegelijkertijd belangrijke levenslessen, orde en netheid bij. En al noemen de mensen haar Juffrouw Duif de Verschrikkelijke, toch houden ze ook van haar. En Reigersplaat zou Reigersplaat niet meer zijn zonder juffrouw Duif. Ze lijkt de enige zekerheid in hun leven en dat van hun kinderen. Maar dan wordt Juffrouw Duif plotseling ziek. Iets wat zowel voor haar als voor de bewoners van Reigersplaat tot grote verwarring, onzekerheid, maar ook verhelderende inzichten leidt.
 

Genre: een streekverhaal kunnen we het niet noemen: ook al wordt de dorpsgemeenschap overtuigend beschreven, het verhaal zou zich overal af kunnen spelen. Eventueel zouden we het een psychologische novelle kunnen noemen: de typeringen van zowel de dorpelingen, de leerlingen, als Juffrouw Duif zelf zijn raak beschreven en Juffrouw Duif zelf maakt wel degelijk een zekere ontwikkeling door. Maar misschien past “humoristische novelle” toch het best.
Thema: Je zou kunnen stellen, dat het boekje in wezen gaat over de zin van het leven, al klinkt dat eigenlijk te zwaar voor dit amusant vertelde verhaal. Juffrouw Duif heeft haar hele leven vol toewijding in dienst gesteld van het welzijn en de opvoeding van de aan haar zorgen toevertrouwde leerlingen. Tijdens haar ziekbed blikt ze daarop terug en tijdens haar narcosedromen komt een alternatief, veel minder serieus leven naar boven borrelen. Maar uiteindelijk beslist ze toch, dat haar leven zoals ze het geleefd heeft, voor haar het meest zinvol was.
Structuur: Het verhaal kent geen hoofdstukindeling: het loopt door, met hier en daar een witregel voor het verspringen van tijd of onderwerp. Daarbij zijn het chronologisch vertelde verloop van de ziekte van Juffrouw Duif en haar herinneringen aan individuele leerlingen en gebeurtenissen op een natuurlijke manier met elkaar verweven.
Vertelperspectief: Er is sprake van een auctoriale verteller: een enkele keer richt die zich rechtstreeks tot de lezer, een enkele keer zit die in het hoofd van juffrouw Duif of (sporadisch) in het hoofd van een van de andere personen, maar meestal beschrijft die vrij neutraal het gedrag van Juffrouw Duif, haar herinneringen en de gebeurtenissen in Reigersplaat.
Personages: Juffrouw Duif is een round-character: door het gekozen perspectief leren we haar goed kennen. De meeste andere personen uit het verhaal zijn flat-characters, vaak bijna typetjes. Toch spelen ze allemaal op overtuigende wijze hun rol.

 
Taalgebruik en stijl zijn in deze novelle van grote invloed. Zij maken dat het verhaal ook nu nog zo goed te lezen is. Het is duidelijk dat Frances Gray Patton een scherp observeringsvermogen en een goed psychologisch en pedagogisch inzicht bezat (zij gaf zelf ook les). Voeg daarbij de puntige manier waarop ze deze observaties onder woorden kon brengen en de consequente manier waarop ze de werkwijze en de inzichten van juffrouw Duif vorm bleef geven en je hebt de ingrediënten voor een vermakelijk boek. Of je het nu wel of niet eens kunt zijn met haar pedagogische methoden en inzichten, je krijgt toch een zwak voor deze “strenge” Juffrouw Duif.
 

Kortom: ik heb er van genoten. Het is amusant, onderhoudend, niet gedateerd en vlot leesbaar. Het past wel in het jaar van De Gelukkige Klas: zo’n 50 jaar later, in Amerika, een juffrouw i.p.v. een meester.  Maar met het hart voor de kinderen op de juiste plaats. Dus gewoon lezen, zou ik zeggen!
Amsterdam, Querido, 1969. Salamanderpocket 205, 186 p. (De eerste druk is uit 1955, in 1977 is nog een herdruk verschenen als Salamander met omslag van Fiep Westendorp). Het boekje is nog ruimschots tweedehands te koop voor ca. 2 euro).
© JannieTr, januari 2008.

 
Voor een biografie en bibliografie zie: http://en.wikipedia.org/wiki/Frances_Gray_Patton

dinsdag 1 januari 2008

Marieke van der Pol – Bruidsvlucht

Januari 2008 – Waardering: 7,5. 
                      
Samenvatting


Drie jonge vrouwen, Ada, Marjorie en Esther, willen aan de beklemmende naoorlogse sfeer in Nederland ontsnappen en een bestaan opbouwen in Nieuw-Zeeland. Ze nemen deel aan een internationale luchtrace en reizen naar hun nieuwe vaderland in een vliegtuig vol meisjes zoals zij: bruiden op weg naar hun toekomstige echtgenoten.Tijdens de vlucht ontmoeten zij Frank, die alleen reist en op wie niemand wacht. Deze ontmoeting zal de koers van hun levens in Nieuw-Zeeland drastisch wijzigen, nog meer dan ze zelf beseffen. Vijftig jaar later, wanneer ze elkaar op de begrafenis van Frank weer treffen, staan ze oog in oog met de waarheid. Het is de vraag of je kunt vluchten voor wie je bent. Een meeslepend verhaal, gebaseerd op historische werkelijkheid: in 1953 werd The Last Great Air Race London-Christchurch gehouden. Het KLM-vliegtuig won. Omdat er zo veel bruiden onder de passagiers waren, werd er in de internationale pers van 'de bruidsvlucht' gesproken.
                                                         
Auteur


Marieke van der Pol (Amsterdam, 1953) is in 1979 afgestudeerd aan de Amsterdamse Toneelschool. In 1992 begon zij na een korte opleiding dramaschrijven aan de Media Academie met het schrijven van scenario’s. In 1999 stopte zij met acteren. Ze schreef voor verschillende televisieseries, en maakte voor IdtV Film een filmbewerking van De Tweeling van Tessa de Loo. Haar scenario kreeg een Gouden-Kalfnominatie in 2003. De film, geregisseerd door Ben Sombogaart, won het Gouden Kalf Beste Film. Ook kreeg De Tweeling in 2004 een Oscarnominatie voor Best Foreign Language Film. Voor IdtV Film schreef zij het scenario Bride Flight dat inmiddels verfilmd is, opnieuw in de regie van Ben Sombogaart.
                                                                  
Leeservaring 


Bruidsvlucht is de debuutroman van de scenariste Van der Pol (1953). Het is een spannend boek geworden, dat structureel goed in elkaar zit en lekker wegleest. De vrouwen ontmoeten elkaar op de begrafenis van Frank en via flashbacks lezen we over hun onderlinge relaties en afzonderlijke levens. De personages komen redelijk goed tot leven en stukje bij beetje komen we meer te weten over de drama’s in hun leven, waardoor de spanningsboog vrijwel tot het eind gehandhaafd blijft. Toch is niet elke karakterontwikkeling even geloofwaardig. Stilistisch is het boek niet echt bijzonder. Wie het boek eenmaal uit heeft, begrijpt waarom het verhaal bij uitstek geschikt is als filmscenario. En dat brengt me wel bij de vraag in hoeverre het eerlijk is een gelauwerde scenarioschrijfster te laten wedijveren met “echte” beginners bij het toekennen van een debutantenprijs…
Op 28 september 2008 heeft Marieke van der Pol de Academica Debutantenpris 2007/2008 uitgereikt gekregen.
                                                       
Amsterdam, Arbeiderspers, 2007. Paperback, 415 p. isbn: 9789029562997
© JannieTr, nov. 2008.