Thomas Verbogt - Perfecte stilte

Mei 2011 - waardering: 5,5.

Inleiding

Het is jammer, maar het lijkt er niet op dat het ooit wat worden zal tussen Thomas Verbogt en mij. In december 2007 las ik Eindelijk de zee en ik was er niet van onder de indruk. Onlangs won ik bij een prijsvraag van VPRO-boeken Perfecte stilte. Bij Brands met Boeken zag ik het interview over dit boek met de auteur en ik besloot hem nog een kans te geven, deze aardige, wat verlegen man. Maar helaas. Weer kon het mij niet bekoren, als ik eerlijk ben moet ik zeggen, dat het me nog minder beviel dan Eindelijk de zee....

Flaptekst

Documentairemaker David Kromweg heeft een half leven achter zich als hij op een dag de moeder van zijn jeugdvriendin tegen het lijf loopt. Het confronteert hem met een verleden dat nog steeds niet afgesloten blijkt. Hij zou een bekentenis moeten doen, maar heeft er de moed niet voor.

Als hij echter kort daarna in een gevaarlijke situatie belandt waarin hij zich anders gedraagt dan hij voor mogelijk hield, breekt er in hem iets open. (NieuwAmsterdam).

Samenvatting

Simon, David en Valerie waren vrienden. Op een dag plecht Valerie zelfmoord. David weet als enige waarom, maar vertelt dat niemand, ook haar ouders niet. Als hij haar moeder jaren later tegenkomt, schaamt hij zich, omdat hij daar weer over liegt en hij belooft haar om weer eens op bezoek te komen. Terwijl hij op weg is naar een afspraak loopt hij langs een steeg, waarin hij in een ooghoek iets ziet gebeuren. Zonder nadenken gaat hij er op af om een vrouw te helpen die belaagd wordt door drie mannen. Het loopt voor beiden niet goed af. Hij belandt in het ziekenhuis. Hij is er zelf verbaasd over dat hij zo "moedig" was te proberen in te grijpen. Misschien voelde hij zich nog schuldig, omdat hij niet ingegrepen heeft toen hij Valerie moest helpen?

Als hij het ziekenhuis verlaat, neemt hij zich voor een heel ander, eerlijker leven te gaan leiden. Hij is bezig met verschillende documentaires, vooral met vrouwen in de hoofdrol, heeft contact met verschillende goede vriendinnen/een minnares/een vrouwelijke collega en allemaal dragen ze hun steentje bij aan zijn psychologische ontwikkeling en ommezwaai. De vrouw waar hij al tien jaar mee samen is laat hem inzien dat ze eigenlijk niets meer hebben samen en dat opbreken beter is. Dus besluit hij dat alles anders moet. Hij brengt de moeder een bezoek, maar vertelt haar nog niet wat hij weet. Dan zoekt hij de vader op, waarvan hij vernam dat die geestelijk verward zou zijn en zwijgend in een verzorgingshuis zit. Hij houdt een monoloog tegen de man en laat hem merken dat hij alles weet en dat hij hem schuldig acht aan haar zelfmoord.

Als hij uiteindelijk moed genoeg heeft gevat om de waarheid (die de lezer inmiddels ook vernomen heeft) aan Valerie's moeder te gaan vertellen, is deze zwaar ziek en verzwijgt hij de pijnlijke waarheid om haar in vrede te kunnen laten sterven: ze hield immers van haar man.

Daarna volgt een happy-end, dat ongeloofwaardig is.

Leeservaring

Mijn eerste bezwaar: er zat totaal geen spanning in het verhaal. Aan het begin lezen we over een zelfmoord waarvan de hoofdpersoon meer weet. Daarna stort hij zich op een onbegrijpelijke wijze in een vechtpartij. Een logische verklaring daarvoor is niet te bedenken: hij weet zelf niet waarom  en de ommezwaai en het nadenken over zijn leven die een verklaring zouden kùnnen zijn voor deze actie komen pas LATER, als hij uit het ziekenhuis komt. Onbewuste drijfveren (schuldgevoel, dit keer wel moedig zijn) worden waarschijnlijk geacht hem te drijven, maar overtuigend is het niet.

Dan komt er weer een stukje informatie door zijn bezoek aan de vader: die lijkt te weten waarom zijn dochter zelfmoord pleegde. Maar door alle tussendoortjes: de bezoeken aan en gesprekken met diverse vrouwspersonen, die hem allemaal inzicht moeten geven in wie hij is en hoe hij nu verder moet met zijn leven, halen de spanning uit het verhaal. Als we tenslotte lezen wat er gebeurd is en waarom hij zich zo schuldig voelt, dan voelt dat niet meer als een verrassende plot.

Een tweede bezwaar: het happy-end komt volkomen uit de lucht vallen. Het ziet er allemaal te geconstrueerd uit. Er is een geheim dat in stukjes moet worden onthuld. Zijn eerste vriendinnetje kon hij niet beschermen, de vrouw in de steeg ook niet, maar hij heeft het tenminste geprobeerd. En nu besluit hij, aangemoedigd door vele vrouwen,  alles anders te gaan doen. Hij zoekt de vrouw uit de steeg op en vertelt haar het geheim. Ze is blij dat hij het haar verteld heeft en vertelt hem waardoor de mishandeling in de steeg ontstond.  Hij herkent in haar een soul-mate en ze leefden nog lang en gelukkig.

Wat ik schreef n.a.v. Eindelijk de zee is voor mij ook op dit boek van toepassing:

Het verhaal zelf vind ik absoluut niet meeslepend, eerder traag en saai, terwijl er toch genoeg dramatische momenten in zitten die het spannend zouden moeten maken. De vertelstijl is daarvoor echter te vlak. De structuur is rommelig. Niet alleen de hoofdstukken springen heen en weer in de tijd, ook binnen de hoofdstukken is de chronologie nogal grillig. Dat leest niet prettig. En tenslotte teveel gefilosofeer en gedachtestromen in te lange, ingewikkelde zinnen.

Misschien is het wel een diepzinniger betoog dan ik bij een eerste lezing kan ontdekken. En misschien verdient het een tweede lezing met meer aandacht voor de onderliggende thema’s. Maar omdat het mij op dit moment nergens echt aanspreekt, laat ik het hier voorlopig maar even bij, ondanks de redelijk gunstige recensies.

Daar wil ik nog aan toevoegen: inmiddels heeft Thomas Verbogt een indrukwekkend aantal titels op zijn naam staan. Als er daar èèn bij is, waarvan iemand denkt dat die wel aan mòet spreken, dan wil ik die nog wel proberen. Maar als dat ook niets wordt, dan houd ik het er maar op, dat smaken nu eenmaal verschillen.

Thomas Verbogt - Perfecte stilte. Amsterdam, Nieuw Amsterdam, 2011. Paperback, 207 p., isbn: 9789046809846.

© JannieTr.