woensdag 20 november 2013

Ariëlla Kornmehl - Een stille moeder



November 2013 - waardering: 7,0.

Inleiding

Ik neus graag in de catalogi van Cossee. Meestal zit er wel iets tussen dat aanspreekt. Toen er dan ook een nieuw boek van Ariëlla Kornmehl werd aangekondigd (Wat ik moest verzwijgen) en waar nog even op gewacht moest worden, besloot ik alvast een andere titel van haar uit te proberen:  Een stille moeder. Maar nu twijfel ik een beetje of ook zij (net als 4 andere Cossee auteurs) tot mijn favorieten gaat behoren. En dat terwijl dit boek gekozen is tot Leesclub van het jaar 2011! Laat je dus vooral niet afschrikken door mijn persoonlijke smaak: mijn waarderingscijfer is altijd puur subjectief.  Deze titel paste gewoon niet helemaal bij mij, maar misschien haar nieuwste boek wel. Dus dat ga ik zeker ook nog lezen.

Samenvatting

Op haar eenendertigste wordt Loenia plotseling teruggeroepen naar haar geboortestad Sint Petersburg, waar ze sinds haar huwelijk in Nederland niet meer is geweest. Haar vader is er slecht aan toe en wil nog een keer met zijn geliefde dochter praten.
Tegen de afspraak met zijn echtgenote in ooit ‘dit onderwerp’ aan te roeren, vertelt hij dat hij nooit zeker heeft geweten of hij de echte vader is van Loenia, zijn oogappel. Misschien wil zij het gesprek met haar moeder daarover aangaan? Van vrouw tot vrouw.
Loenia is sprakeloos. Haar moeder, die haar kind nooit wilde belasten met het verleden, is onthutst. Maar toch: aarzelend begint zij te vertellen over haar studietijd in het Tsjechische Brno eind jaren zestig. Over haar twee grote liefdes en de onmogelijke keuze die ze toch moest maken. Over de eenzame woede dat je daar met niemand over kan praten. Over de geschiedenis die soms hardhandig keuzes voor je maakt. Over hoe onverdraaglijk het is, als juist het geluk van je familie met jouw pijn te maken heeft. Na deze gesprekken beginnen moeder en dochter elkaar met andere ogen te zien.
In Een stille moeder vertelt Ariëlla Kornmehl over mensen die bereid zijn bergen te verzetten voor hun liefde of voor een ideaal. En die, omdat dit soms te moeilijk is of omdat zij te zwak zijn, andere middelen gebruiken om hun doel te bereiken. Een list, een kleine leugen, een halve waarheid of een grandioos zelfbedrog. Maar als zij het op deze manier redden, is dan de waarheid misschien een ramp en het gesjoemel een zegen? Loenia vertelt daarover een overweldigend verhaal, dat boeiender is dan ieder ja of nee. (Cossee).

Leeservaring

Ik heb dit boek een (subjectieve) 7 gegeven, het was dus zeker de moeite van het lezen waard. Toch sprak het me niet echt aan en dat kan verschillende oorzaken hebben. Het kan het thema zijn, de schrijfstijl, het taalgebruik, de structuur, de karaktertekening en nog wel meer. Om er achter te komen waarom ik niet onverdeeld enthousiast ben zal ik alle mogelijkheden langs moeten gaan.

Het motto luidt: "Experience is not what happens to a man; it is what a man does with what happens to him - Aldous Huxley". Motto's worden vaak over het hoofd gezien bij boekbesprekingen, hierbij een oproep om er aandacht aan te besteden. Deze is zeer toepasselijk voor de 3 hoofdpersonen uit dit boek: Loenia en haar moeder en vader. En misschien verwijst het ook meteen naar het thema. Dat is m.i. niet de stilte uit de titel. Die zie ik meer als een motief. De moeder zweeg over het verleden, maar de vader, tot aan zijn beroerte, ook. Loenia is zelf ook niet erg open, ze heeft er moeite mee om met haar man over wezenlijke zaken te praten. Hun zoontje is doofstom: voor hem is alles stil en hij kan zich ook niet uiten. De sfeer in Rusland, vroeger en nu, is vol van stilte: je kunt afgeluisterd worden, het zit nog steeds in het systeem van de moeder gebrand als ze zich in het Openbaar vervoer begeven.

Het thema schampt aan het motto. Hoe belangrijk is het de waarheid te weten? Want wat moet je daar vervolgens mee? Verandert het iets aan wat er gebeurd is? Aan het verloop van je leven tot dusver? Soms is de waarheid niet weten eenvoudiger. Nadat haar vader haar verteld heeft over zijn twijfels wil Loenia van haar moeder weten hoe het zit. Maar ondanks de zwijgzaamheid van haar moeder ontstaat er begrip en toenadering. Te weten dat er onvoorwaardelijk van haar gehouden werd en wordt, zowel door haar vader als haar moeder is uiteindelijk belangrijker dan de waarheid weten. Haar moeder is haar moeder, ze lijken meer op elkaar dan ze ooit besefte en haar vader heeft zich altijd als haar vader gedragen of hij dat nu biologisch gezien echt was of niet. Het is goed zo.
De doofheid van haar zoontje wordt nu ook iets waarvoor geldt: het maakt niet uit waar het vandaan is gekomen, maar wel hoe je er mee om gaat. En dat verandert ook de verhouding tussen moeder Loenia en haar zoontje Reuben.

"Ik heb er een hekel aan als mijn moeder doet alsof het leven niets anders is dan een samenloop van omstandigheden die buiten je eigen wil om gebeuren. Mijn vader is het met me eens, maar hij komt niet goed uit zijn woorden".(pg. 90).

Als filosofe brengt Ariëlle Kornmehl hier mooi in beeld wat de kern is van het existentialisme( zoals ook het motto al aangeeft): haar moeder geeft de omstandigheden de schuld van het verloop van haar leven, voor haar vader geldt de vrijheid van keuze in hoe je op die omstandigheden reageert en dat je daarmee zelf verantwoordelijk bent voor het verloop van je leven (en dat om je heen). Beiden deden wat ze dachten dat het beste was voor dit kind. Het kind kwam niets te kort. De houding van haar ouders toont aan Loenia echter duidelijk dat ook zij de vrijheid om te kiezen heeft, maar daarmee ook  als enige verantwoordelijk is voor wat er voortkomt uit haar keuzes. En van daaruit maakt ze haar keuzes  als ze thuiskomt.

De karaktertekening is niet erg uitbundig. Al ligt het ik-perspectief bij Loenia, het brengt haar niet overtuigend in beeld. Ze beschrijft meer wat anderen doen en tegen haar zeggen en wat ze tegen hen zegt, dan haar eigen gedachten en gevoelens. Haar man en zoontje blijven vrij vaag, net als haar Russische collega waar ze een zwak voor heeft. Ook haar vader leren we niet echt kennen. Van de stille moeder krijgen we nog het beste beeld, door de beschrijvingen van haar gedrag en de uiteindelijke gesprekken die langzaam op gang komen. Misschien is zij ook wel de hoofdpersoon van het verhaal en vandaar de titel van het boek.

De structuur is vrij normaal: chronologisch met een enkele flashback. Blijven over de stijl en het taalgebruik. Ik vermoed dat het daarin zit dat het niet echt klikte. Sommige gedeelten las  ik geboeid, bij andere werd het volgen van het verhaal moeizaam. Het zijn denk ik vooral de stukken waarin korte denkflarden elkaar afwisselen zonder een prettig doorlopende zin te vormen, die me stoorden. Het is hier en daar teveel een innerlijke monoloog, dat vind ik vermoeiend lezen.

Het is dus zeker een boek dat de moeite van het lezen waard is en dat op leesclub bijeenkomsten goede diensten kan bewijzen. Dat mij de schrijfstijl niet zo bekoort, zegt niets over het leesplezier van anderen en over de tot nadenken stemmende inhoud. Dus toch een leesclubtip!

Ariëlla Kornmehl - De stille moeder . Amsterdam, Cossee, 2009. 202 pg., isbn: 9789059362437.

©JannieTr, 6 dec. 2013.

zondag 10 november 2013

Elke Geurts - De weg naar zee



November 2013 - waardering: 9,0.

Inleiding

Soms kom je bij toeval bij een heel bijzonder boek terecht. Na een aankondiging van MarleensBoekvandeweek over De weg naar zee op Twitter klikte ik door naar de bijbehorende recensie. Die was zo intrigerend dat ik besloot een gokje te wagen en mee te doen met de bijbehorende winactie. Intussen kreeg ik ook een nieuwsbrief van VPRO boeken waarin een interview met Elke Geurts over De weg naar zee werd aangekondigd. Bij het beluisteren daarvan werd de fascinatie alleen maar groter en ik was dan ook blij verrast  toen ik enkele dagen later van de Bezige Bij een gewonnen exemplaar (met een prachtige stofomslag) ontving. Dat betekende alle andere boeken aan de kant en lezen! Hoewel het interview me al enigszins voorbereidde op wat ik kon verwachten, werd ik compleet overdonderd door de inhoud van dit boek.  Dat wordt dus binnenkort een inhaalslag: haar andere twee wil ik nu ook lezen.

Samenvatting

Op een hete zomerdag sleept Tessa haar zevenjarige dochter in een bolderkar door een zwartgeblakerd duingebied. Een verzengende tocht, waarin ze de zeven jaren met Summer overdenkt. Het meisje is niet haar gedroomde evenbeeld geworden, maar dat heeft Tessa er nooit van weerhouden alles op alles te zetten om het beste uit haar kind te halen: een goede versie van zichzelf. Hoe langer ze door het mulle zand loopt, hoe sterker haar het gevoel van mislukking overvalt. De weg naar zee is een trefzeker portret van een moeder die tot het uiterste gaat in haar liefde voor haar dochter en tegelijkertijd zoekt naar het perfecte leven. (Achterflap)

Leeservaring

Wat me bij het lezen van dit boek overkwam, maakte ik nog niet eerder mee. Het verhaal is zo aangrijpend en beklemmend en  zo wurgend spannend dat je tegelijkertijd verder wilt lezen om de afloop te kennen en eigenlijk ook weer niet omdat je het ergste gaat vrezen. Elke Geurts grijpt je vast en sleurt je het verhaal in, daarna is geen ontkomen meer aan.  Sluipenderwijs komt het onheil dichterbij, je voelt het aankomen, maar ziet het niet, kan er de vinger niet op leggen. Toen het boek uit was, moest ik eerst een paar dagen bijkomen voor ik in staat was om te kunnen achterhalen waarom het me zo verwarde. En hoe ze dat klaargespeeld heeft.

En nu ga ik dus een poging wagen. Het verhaal speelt zich af in de Schoorlse Duinen. De vriendinnen Tessa en Gina hebben er een zomerhuisje gehuurd op een afgelegen plek om er samen met hun  dochtertjes (7 jaar) een weekje van het strand te genieten. In het gebied is de laatste jaren met enige tussenpozen een pyromaan actief.  Gina is bang geworden en wil daarom eerder naar huis dan afgesproken. Dit is dus de laatste dag en bloedheet. Toch wil Tessa met haar dochtertje naar zee, terwijl Gina liever thuis blijft met het hare. De weg naar zee is lang en slopend, het zand mul, de zon heet, het slapende kind in de bolderkar zwaar en het meegenomen water onvoldoende, ze raakt de weg kwijt.

Het verslag van de tocht wordt afgewisseld met flashbacks, die duidelijk moeten maken wat er allemaal aan deze helletocht vooraf ging. Doordat het perspectief uitsluitend bij Tessa ligt, zit de lezer opgesloten in haar hoofd. Of iedereen om haar heen dus de bedoeling heeft haar te kwetsen, te veroordelen, af te wijzen, dat kun je niet weten. Maar het is wel hoe het bij haar binnenkomt en dat maakt het tegelijkertijd ook mogelijk om haar beter te begrijpen.

De karaktertekening van Tessa is geslaagd. Mede door het gedrag van de mensen om haar heen en haar reacties daarop krijgen we een beeld dat meer zegt dan alleen haar innerlijke monoloog. Al vrij snel in het verhaal wordt duidelijk dat haar dochtertje Summer een mongooltje is. Tessa weigert dat de accepteren. Aanvankelijk houdt ze iedereen weg bij de baby, ze is bang voor de reacties. En terwijl ze nu juist alle steun zou kunnen gebruiken, laat de omgeving het afweten. Dat haar ouders zich voorlopig niet meer laten zien nadat ze hun kleinkind eindelijk hebben mogen bekijken, versterkt haar minderwaardigheidsgevoel enorm. Ze heeft weer gefaald in hun ogen. Kennissen en buren mijden haar of maken (onbedoeld) kwetsende opmerkingen, vriendinnen troosten met onwaarachtige cliché's en het toppunt is de beschrijving van de ontmoeting met een moeder van een veel ernstiger geestelijk gehandicapt zoontje die beweert dat dit het beste is wat haar is overkomen. Tessa walgt er allemaal van. Haar man is de enige die hun dochtertje accepteert zoals ze is, dol op haar is en Tessa's steun zou kunnen zijn, maar die stoot ze van zich af, omdat zij er van overtuigd raakt dat er wat aan te doen is.

Ze bijt zich vast in de gedachte dat Summer wel de uiterlijke kenmerken van een mongooltje heeft, maar dat dat een vergissing van de natuur is. Dat haar kind beoordeeld wordt op haar uiterlijk en dat als ze er normaal uit zou zien, de vooroordelen vanzelf zouden verdwijnen en ze alle kansen op een normaal leven zou krijgen. Misschien moet ze wat meer haar best doen met leren, maar er zit beslist meer in dan anderen denken. En ze zet uit liefde voor Summer een heel project op om voor haar het allerbeste te bereiken.
En dan gaat het wringen bij het lezen. Je voelt de blinde gedrevenheid van Tessa, haar wanhoop, haar vastberadenheid, haar liefde voor het kind en de ondragelijke last die ze voelt (het gesleep door het mulle zand is heel symbolisch). Tussen de regels staat de onmacht van de vader die anders zou willen. Er is een  vriendin die een poging doet haar in te doen zien dat ze misschien hulp nodig heeft bij het aanvaarden: ze wordt weg gesnauwd. Haar ouders gooien juist olie op het vuur.
Summer leren we vooral kennen via de dingen die ze zegt en hoe ze reageert op haar moeder. Het kost geen enkele moeite om je in het kleine meisje te verplaatsen. Haar opmerkingen snijden je door je ziel, ze doet zo ontzettend haar best, verdraagt zoveel. De tranen springen in je ogen!

Ik ga niet verklappen hoe De weg naar zee afloopt. En eigenlijk weet ik dat ook niet precies. Het lijkt er op dat Tessa door de hitte en de dorst een zonnesteek heeft. En omdat we nog steeds in haar hoofd zitten weten we niet meer wat echt en wat hallucinatie is. Misschien maar goed ook. Nu mogen we er zelf desgewenst nog een hoopvol einde aan breien.

 In het interview met Jeroen Kan zei Elke Geurts (volg link) dat ze in dit boek probeert de grenzen op te zoeken en dat heeft ze zeker gedaan. Niet wat betreft geloofwaardigheid, maar wel t.a.v. waartoe moeders in staat zijn  voor de bestwil van hun kinderen. Ze bleef benadrukken dat deze moeder veel van haar kind hield en het beste voor haar wilde.  Ze verwees daarbij naar veel moeders van "normale" kinderen die ook hun kind niet accepteren zoals het is. Die ze extra lessen opdringen voor een schooladvies waarbij ze uiteindelijk toch weer struikelen of voortdurend op hun tenen moeten lopen, maar er zijn ook extremen in sport en bij "voice" wedstrijden. Hoeveel pushen en dreigementen komen daaraan te pas? Is dat wel acceptabel?
Het boek zet zeker aan tot nadenken over hoe er in het algemeen met kinderen wordt om gegaan. Mogen ze zichzelf nog zijn, zich onbevangen ontwikkelen en daarbij wel gestimuleerd, maar niet gepusht worden? Maar ook over hoe kwetsend goedbedoelde opmerkingen tegen ouders van een mongooltje  kunnen zijn. Hoe noodzakelijk het is deze ouders na de geboorte te begeleiden. En dat ook deze kinderen een kans verdienen op een gelukkig en geslaagd leven, zonder forceren, binnen hun eigen mogelijkheden.

Het is zeker een boek dat heel wat discussie zal oproepen als het besproken wordt in een leeskring. Het is er uitermate geschikt voor. Zowel wat betreft de inhoud als de literaire analyse. Hoe wordt de spanning opgebouwd bijvoorbeeld, welke motieven herken je? Wat is het hoofdthema en welke andere thema's komen aan bod?  Welke rol speelt de setting in het verhaal? Wat vind je van het motto?

Elke Geurts - De weg naar zee. Amsterdam, De Bezige Bij, 2013. Geb., 155 pg., isbn 9789023485612.

©JannieTr, 10 november 2013.


vrijdag 1 november 2013

Corine Kisling - Het badhuis


November 2013 - waardering: 7,0
 
Misschien is het niet bij iedereen bekend, maar Zeeland heeft al 10 jaar een eigen Boekenweek. In de laatste week van oktober krijg je bij aankoop van een Nederlandstalig boek van tenminste 12,50 een uniek Zeeuws Boekenweekgeschenk. Ook worden er in die week 3 Zeeuwse Boekenweekprijzen uitgereikt, waaronder de PZC Publieksprijs  en de Prijs van de Zeeuwse boekhandel. Elk boek over  een Zeeuws onderwerp of geschreven door iemand met een Zeeuwse achtergrond kan meedingen. Hoogtepunt is echter de uitreiking van de Zeeuwse Boekenprijs. Het zal niemand verbazen dat de winnaar van deze vakjuryprijs dit jaar Oek de Jong is geworden, met zijn Pier en Oceaan.

Bij de 5 titels op de shortlist trof ik o.a. Het badhuis van Corine Kisling aan. Haar naam verbond ik tot voor kort met de thrillers (niet bepaald mijn favoriete genre) die ze samen met haar partner Paul Verhuyck schreef. Dankzij deze shortlist werd ik toch nieuwsgierig,  gelukkig maar, want anders was ik deze bijzondere novelle misgelopen.
De schrijfster woont  in de oude pastorie van Graauw, een plaatsje in de buurt van Hulst. Het verhaal speelt in het verzonnen Wielde dat de nodige overeenkomsten vertoont met Graauw, maar tegelijkertijd model kan staan voor elke kleine plaats in een krimpregio.

Marie Truyens is een bejaarde vrouw die een beetje dement  begint te worden. Als kinderloze weduwe heeft ze haar levenlang gewerkt in de pastorie voor 3 opeenvolgende pastoors. Nu woont ze alleen in het voormalige badhuis van het dorp en is voor haar vervoer naar de grote stad om boodschappen te doen afhankelijk van een buurtbusje. Van een van de badruimtes in haar huis heeft ze een  badkamer laten maken voor zichzelf en als ze daar op een avond een bad wil nemen, glijdt ze uit, valt en kan op eigen kracht niet meer uit het bad komen. Terwijl de tijd verstrijkt en ze machteloos in de badkuip ligt, komen pijnlijke herinneringen naar boven en een ondraaglijk zwaar schuldgevoel.
Haar herinneringen tonen ons niet alleen het verloop van haar eigen leven. Via de drie pastoors waar ze voor werkte, maken we ook kennis met de afbrokkeling van het kerkelijke leven in het dorp. Tegelijkertijd krijgen we zicht op het langzamerhand verdwijnen van allerlei  voorzieningen en de onderlinge saamhorigheid.

Het geheim waarmee Marie Truyens een leven lang rond gelopen heeft, is niet wereldschokkend, maar het houdt wel uiterst geraffineerd de spanning in het verhaal. Net als haar penibele toestand: wordt ze op tijd ontdekt? Heden en verleden wisselen elkaar soepel af, zodat haar geheim stukje bij beetje aan de oppervlakte komt. Maar ook droom en werkelijkheid gaan door elkaar lopen, mede door haar verwardheid. We moeten maar aannemen dat dat zowel door een beginnende dementie komt, als door hallucinaties door het voedseltekort, de dorst, de vermoeidheid en de kou tijdens het lange verblijf in het bad. Het verhaal wordt namelijk helemaal  vanuit Marie verteld en hoewel niemand precies weet hoe de geest van een licht dementerende, oudere vrouw werkt, vroeg ik me af en toe wel af of de momenten van exact herinneren en van totaal vergeten zijn wel helemaal klopten.
Maar dat doet niets af aan het genoegen dat ik beleefde aan het lezen van dit boek. Mede dankzij de heldere en beeldende schrijfstijl en de goed uitgewerkte, andere twee verhaallijnen: de teloorgang van het kerkelijk- en het dorpsleven: heel herkenbaar, niet alleen in onze streek (Zeeuws-Vlaanderen). Allemaal redenen om de volgende boeken van Corine Kisling niet meer over het hoofd te zien!

Corine Kisling - Het badhuis. Utrecht, De Arbeiderspers, 2013. 158 pg., isbn: 978-90-295-8792-1 

©JannieTr, 2 dec. 2013.

donderdag 31 oktober 2013

Remco Campert - Hotel du Nord



Oktober 2013 - waardering: 7,5.


Inleiding

"Remco Campert heeft intussen een leeftijd bereikt die vermeld moet worden als er iets nieuws van hem verschijnt. Dus niet: Campert publiceert nieuwe roman. Maar wel: 84-jarige Campert publiceert nieuwe roman. Hoge leeftijd of niet, een nieuwe Campert is altijd goed nieuws..". Zo begint Anton de Goede zijn artikel bij de verschijning van Hotel du Nord op de site van VPRO-boeken. Ik kan het alleen maar beamen: het omhulsel mag dan breekbaar ogen, het verbergt een onverminderd creatieve en vitale geest; gevoegd bij talent en ervaring moet dat wel weer een aangename leeservaring opleveren.

Samenvatting

Walter Manning, scenarioschrijver, is in Berlijn, samen met Nora, zijn jonge vriendin en hoofdrolspeelster in De verzoening, en Mike, vriend en regisseur van deze film. De film is een groot succes, maar terwijl de beide anderen naar een galadiner zijn, vertrekt Walter in een impuls, zonder uitleg,  met onbekende bestemming. Hij komt terecht in  Hotel du Nord in een verlaten en koud, herfstig  Duneville aan de Noord-Franse kust, waar hij probeert erachter te komen wat hij wil en hoe het nu verder moet. Na 762 dagen onthouding, die hem niet opgeleverd hebben wat hij gehoopt had, geeft hij zich weer over aan de alcohol.

Nora keert alleen terug naar Amsterdam, is er druk met de repetities voor een modern toneelstuk en de bezoekjes aan haar doodzieke vader. Ze is eerder geërgerd door Walters verdwijning, dan er bezorgd over. Ook Mike vraagt zich af wat er met Walter is, maar heeft het op zijn beurt weer druk met afwegen hoe hij zijn carrière voort zal zetten na het succes van deze film: kiezen voor gemakkelijk geld verdienen of zijn droomfilm gaan maken met alle praktische bezwaren die daar aan kleven. Tenslotte spelen nog 2 journalisten een rol in het verhaal: Xavier Audran, die voor de plaatselijke krant van Duneville schrijft en Henri Donk, een Amsterdamse opportunist die zowel voor een Nederlandse glamourblad schrijft, als, onder pseudoniem, voor een roddelblad. Terwijl Walter probeert in de anonimiteit te verdwijnen, er zelfs over denkt voorgoed in het Hotel te blijven, wordt zijn schuilplaats ontdekt.

Leeservaring

Ernst, humor, poëzie, ironie, filosofie, surrealisme, zelfspot, stijlwisselingen, autobiografische elementen, het zijn termen die in eerste instantie bij me opkomen, als ik nadenk over wat ik in dit boek ben tegengekomen. Een afwisseling die Campert eigen is en die het lezen en herlezen van zijn boeken nooit saai maakt. Om er enkele uit te pikken: het surrealisme krijgt ruim baan in de beschreven dromen en roesachtige fantasieën van (niet alleen) Manning, de autobiografische elementen zijn herkenbaar voor wie iets meer van zijn leven en literaire denkbeelden weet, humor en zelfspot zijn nauw verweven en liggen vaak vlak onder de tekst. De filosofie krijgt een belangrijke rol bij Mannings zoektocht naar antwoorden op zijn existentialistische vragen.

De stijlwisseling kwam dit keer uit de pen van Henri Donk. Het artikel dat hij schreef voor zijn glamourblad n.a.v. het interview met Nora staat in hoofdstuk 9 integraal weergegeven. Prachtig hoe Campert hier de toon en de clichés van een middelmatige journalist weet te parodiëren! Het doet me terugdenken aan het plezier waarmee ik zijn Gouden dagen (volg link) las, alsnog een aanrader voor wie het gemist heeft.

Moeilijker wordt het om achter het thema te komen. Motieven zijn er genoeg: Ouders en kinderen, droom en fantasie, schrijven en schrijvers, film en theater, werkelijkheid of fictie, vluchten. Ze zijn niet over het hoofd te zien bij het lezen. En spelen hun rol bij meerdere personages.

Bij Manning zelf is de sleutelrol weggelegd voor het vluchten, de dromen en het schrijven. In zijn jonge jaren was Manning dichter, tot een collega opmerkte: Mannings thema is Leegte, maar helaas ook meteen zijn motief, zodat zijn werk niets inhoudt. Hij was ervan geschrokken en had de poëzie laten varen, maar het schrijven er nooit helemaal aan gegeven en schreef de laatste jaren scenario's voor films. Na zijn vlucht schrijft hij zijn dromen op en begint een dagboek om antwoorden te vinden. Als wees (zijn ouders kwamen om toen hij een baby was) werd hij grootgebracht in pleeggezinnen en vluchtte ook daar steeds weg. "Van het begin af aan, tot en met Berlijn, heeft mijn leven in het teken van de vlucht gestaan. Ik ontvluchtte mijn pleegouders. Ik ontvluchtte mezelf. Ik ging op de loop voor mijn schrijftalent: ik vluchtte weg in handigheidjes." In een droom wordt hem duidelijk wat er echt aan de hand is. "In een droom kan ik mezelf niet bedriegen. In een droom vertel je jezelf de waarheid, hoe onsamenhangend die op het eerste gezicht ook mag zijn."

In een interview zei Campert  dat het thema Ouders en kinderen is. Bijna alle personages hebben inderdaad een min of meer problematische verhouding met hun ouders, Walter Manning ook, juist door hun ontbreken . Een autobiografisch element in dit boek is zeker aanwezig. Want ook Camperts eigen jeugd is niet "normaal" verlopen: zijn ouders zijn gescheiden toen hij een peuter  was, zijn moeder was veel op pad als toneelspeelster, hij werd opgevoed bij grootouders en in de oorlog bij pleeggezinnen, zijn vader is omgekomen in een concentratiekamp. Hij benadrukt dat hij altijd prima verzorgd is geweest, maar toch pas tijdens het schrijven van Het Familiealbum (volg link) is er sprake geweest van  een zekere "Verzoening"  t.a.v. zijn vader. Het was begrijpelijk dat zijn moeder er niet voor hem kon zijn, ze moest immers voor de kost zorgen, maar toch ontbraken zo de 2 belangrijkste mensen tijdens zijn jeugd. Dat laat sporen na die de loop van de rest van je leven kunnen beïnvloeden.

Voor Walter Manning geldt dat hij stopt met vluchten en het leven en zijn in de steek gelaten poëzie weer tegemoet durft te treden. Maar ook het scenario's schrijven pakt hij weer op: "De dichter die hij was beschouwde het schrijven aan de film als brood op de plank, noodzakelijk voor het onderhouden van zijn poëzie." 
En wij, mijnheer Campert, kijken vol verlangen uit naar uw volgende dichtbundel!

Remco Campert - Hotel du Nord. Amsterdam, De Bezige Bij, 2013. Geb., 135 pg., isbn: 9789023484103.

(Interview: http://boeken.vpro.nl/radio/de-avonden/2013/september/remco-campert.html)

©JannieTr, 31 oktober 2013.