maandag 25 mei 2009

Willem de Geus – Het wasgoed van een onbekende jongen


Mei 2009 – waardering: 6,5. 
                                                     
De dichter: Willem de Geus is  geboren in 1960 in Driebergen. Hij was de vierde zoon in een gezin van 6 kinderen. Tot zijn twaalfde woonde hij in Driebergen, daarna in Leusden en vervolgens op tal van plaatsen. Nu bewoont hij een landhuisje in het Zeeuws-Vlaamse Roverberg. Hij heeft het basisjaar van de Rotterdamse Kunstacademie voltooid en de Cine-workshop van de Vrije Academie in Den Haag gevolgd. Extra kennis van literatuur deed hij op aan de Haagse Hogeschool.
Voor deze bundel uit 1999 publiceerde hij in enkele bloemlezingen en eigen-beheerbundels. Hij deed vertaalwerk voor uitgeverij Maldoror en Poetry International. Meer gegevens zijn niet te vinden: zijn website wordt al sinds 2002 niet meer bijgehouden. Daar staat nog wel een aankondiging van een nieuwe bundel in 2003, met daarin opgenomen de cyclus “Waterzangen”. Elders op internet wordt hij genoemd als presentator (9 september 2005) bij de presentatie in literair theater Perdu van de dichtbundel “De vloeibare jongen” van Thomas Möhlmann.
                                                                    
De dichtbundel: Het wasgoed van een onbekende jongen is zijn eerste officiële uitgave. Een zevental gedichten uit deze bundel verscheen eerder in Bunker Hill: Tijdschrift met literatuur. Het boekje is deel 3 uit de Kleurenreeks van uitgeverij Perdu (Literaire stichting die aandacht wil besteden aan nieuwe ontwikkelingen in proza en poëzie). De uitgave is mede mogelijk gemaakt door Stichting VSB fonds.
Er staan 33 gedichten in over uiteenlopende onderwerpen.
                                                                
Leeservaring: Ik heb de bundel tweemaal gelezen. De meeste gedichten zijn erg moeilijk te begrijpen. Er waren er maar enkele die mij direct aanspraken. Voor andere was wat meer tijd nodig en op de rest kreeg ik geen vat. Omdat ik ook verder niets over de achtergronden van de dichter kon vinden, kon ook kennis van zijn persoonlijk leven geen opening bieden.
Wie zelf een oordeel wil vellen kan 5 gedichten lezen op deze gedichtensite waaronder Glorie, dat ook een van mijn favorieten uit de bundel is. Een ander aansprekend gedicht staat hieronder.
                                                     
Warschau
                                                     
In Warschau sprak een man mij aan,
hoe lang ik ben wilde hij weten.
Hij had zijn pas bij het benaderen
met schoksgewijze herkenning ingehouden.
Een meter eenennegentig,
ja ja, alsof hij het wist.
En we zouden alweer ieder verder gaan;
waarom wilde hij het weten?
De man bestreek zijn wang
en keek mij vragend aan.
                                                        
Na zijn verhaal en milde groet
liep ik door Warschau
alsof ik er geboren was,
op school gezeten had,
gespeeld had met het leven,
niet wist wie van mij schrikken zou:
zijn dode zoon was ik heel even.
                                                                
Amsterdam, Perdu, 1999. Paperback, ingen., 1e dr. (gesigneerd), 46 p. (Tweedehands nog verkrijgbaar).
                                                         
© JannieTr, 25 mei 2009.


donderdag 21 mei 2009

De 100 beste gedichten van 2008 – gekozen door Rob Schouten


Mei 2009 – waardering: 6,5
                                                     
De samensteller:
Rob Schouten (1954) is schrijver, dichter, columnist en literair criticus bij Trouw en Vrij Nederland. Zijn laatste roman was Lusthof (2002), zijn laatste bundel Spijsamen (2007). Samen met Menno Wigman stelde hij de bloemlezingen A thing of beauty (2008) en A joy forever (2008) samen. Hij schreef in deze bundel het voorwoord met verantwoording van de keuze.
                                                         
De bundel:
Zoals elk jaar komt de uitgave van De 100 beste gedichten tot stand in nauwe samenwerking tussen Uitgeverij De Arbeiderspers en de Stichting VSB Poëzieprijs. De 100 beste gedichten biedt ook dit keer een overzicht van het beste wat de poëzie het afgelopen jaar in Nederland en Vlaanderen heeft voortgebracht. De bloemlezing van 2008 is samengesteld door Rob Schouten, dit jaar de juryvoorzitter van de VSB Poëzieprijs 2009, de belangrijkste prijs voor dichters in het Nederlandse taalgebied. (De VSB-prijs 2009 is inmiddels uitgereikt aan: Nachoem M. Wijnberg).
In deze bundel veelbelovend nieuw werk van debutanten als Annemieke Gerrist en Krijn Peter Hesselink, maar ook van gelouterde en heel diverse schrijvers als Hagar Peeters, Tonnus Oosterhoff, Astrid Lampe, H.H. ter Balkt, J. Bernlef en Peter Verhelst.
                                                 
De leeservaring:
Door Mats Beek (van www.schrijversinfo.nl) kwam ik op het idee deze bundel te kopen. In zijn weblog merkte hij op dat hij elk jaar de bundel koopt om op een efficiënte manier op de hoogte te blijven van wat er op poëziegebied verschenen is in het voorbije jaar. Voor de prijs hoeft niemand het te laten: nog geen € 10,-.
De poëzie heeft de laatste jaren te weinig aandacht gehad van mij. Toch kende ik wel een aantal van de uitgekozen dichters, maar er viel nog genoeg te ontdekken. Ik heb alle 100 gedichten gelezen en een voorlopige indeling gemaakt in: 1. meteen raak, daar wil ik de nieuwe bundel van lezen, 2. heel aansprekend, nadere bestudering gewenst, daarna de bundel lezen 3. de moeite waard, maar op dit moment nog te pittig en 4. niet mijn soort gedicht. In de eerste 3 categorieën viel 1/3 van de gedichten (in de laatste categorie dus 2/3). Dat vind ik geen slechte score. Daarop is in dit geval het waarderingscijfer gebaseerd.
                                              
Uitsplitsing:
Cat. 1: 6 dichters: Miriam Van hee, Antoine de Kom, Hans Mirck, Jan Willem Otten, Hagar Peters, Ilija Leonard Pfeiffer.
Cat. 2: 6 dichters: Rouke van der Hoek, Rutger Kopland, Lidy Marissing, Leonard Nolens, Toon Tellegen, Victor Vroomkoning.
Cat. 3: 19 dichters: Mischa Andriessen, H.C. ten Berge, Huub Beurskens, J.A. Deelder, Johanna Geels, Wouter Godijn, Luuk Gruwez, Kees ’t Hart, Hester Knibbe, Herman Leenders, Bart Meuleman, Marcel Möring, Sybren Polet, Willem Thies, Hans Verhagen, Peter Verhelst, Marjoleine de Vos, Leo Vroman, Willem van Zadelhoff.
Het ziet er dus naar uit, dat er hier binnenkort nog wel meer bundels ter sprake zullen komen.
                                               
Amsterdam, De Arbeiderspers, 2009. Paperback, 132 p., met bronopg., isbn: 978029567695. (Nieuw verkrijgbaar voor € 9,95).
                                                                     
©JannieTr, 21 mei 2009.

zondag 17 mei 2009

Pieter Webeling – Veertig dagen


Juni 2009 – waardering: 6,5.

De hoofdpersoon uit de debuutroman van Pieter Webeling (1965) is een jonge vrouw met hetzelfde beroep als hijzelf: interviewer. Zij is daarin zo succesvol dat ze er een belangrijke prijs mee in de wacht sleept. Ergens halverwege de roman vraagt ze zich af: “Als ik werkelijk betekenis wilde geven aan mijn talent, waarom richtte ik mij dan niet op mooie verhalen? Schrijf fictie. Schrijf een roman. Hoe vaak had ik dat niet gehoord?” Iets dergelijks moet Pieter Webeling zich afgevraagd hebben. Maar het schrijven van een werkelijk goede roman vraagt toch om meer kwaliteiten dan alleen een goed interviewer te zijn. Niet dat Pieter Webeling een slecht boek geschreven heeft (al ik vind de debuutroman van zijn collega Frènk van der Linden - De Steniging van vorig jaar beter geslaagd). Het is dan ook te hopen dat het niet bij dit debuut blijft. Maar er valt toch wel het een en ander af te dingen op deze Veertig dagen.

Het getal veertig speelt een belangrijke rol in het boek. Zo zijn er 3 delen met als titels: Veertig seconden, Veertig dagen en Veertig jaar. Het verhaal ontwikkelt zich vooral in het middelste en omvangrijkste deel. In het eerste deel zijn we er getuige van hoe Jennifer (30 jaar oud) in veertig seconden verliefd wordt op Joeri. Na drie maanden blijkt ze zwanger, maar omdat Joeri het kind niet wil, laat ze het weghalen. Die gebeurtenis vreet aan hun relatie. Joeri maakt een slippertje met Grace, de zus van Jennifer. Het deel eindigt met de bekentenis van Grace aan Jennifer dat ze zwanger is van Joeri en dat ze bij elkaar willen blijven en het kind zullen houden.
In het tweede deel zijn we ruim 5 jaar verder. Jennifer krijgt van haar vader te horen dat Grace kanker heeft en niet lang meer zal leven (nog veertig dagen zal achteraf blijken). Jennifer leeft teruggetrokken in Schagen en werkt er in een boekwinkel. Interviews doet ze nauwelijks meer. Ze heeft een moeizame relatie met een nieuwe vriend: Luc. Het contact met haar zus heeft ze volledig verbroken. Maar Grace zou graag willen dat Jennifer een boek over haar leven schrijft voor haar zoontje David als herinnering aan zijn moeder. Met tegenzin zoekt Jennifer haar zus weer op en begint ze aan het boek. Langzamerhand ontwikkelt zich een band tussen David en Jennifer. Grace wordt steeds zieker en heeft de datum voor de euthanasie al vastgesteld als Jennifer iets te horen krijgt dat haar een reden geeft om haar zus ervan te verdenken haar te willen manipuleren. De haat is nooit helemaal verdwenen en ze neemt wraak voor al het verraad dat haar is aangedaan.
Het derde deel neemt maar enkele bladzijden in beslag. Jennifer is veertig jaar geworden. Zij en Luc hebben David een nieuw thuis gegeven. Jennifer moet verder leven met een zwaarwegend geheim dat ter wille van David nooit bekend mag worden, maar ze vraagt zich af of ze niet een vreselijke vergissing gemaakt heeft. En ze beseft wie ze allemaal tekort gedaan heeft met haar daad. Het doet een beetje denken aan Een nagelaten bekentenis van Marcellus Emants.

Jammer genoeg heeft Webeling een overvloed van bijbelse symboliek in het verhaal willen stoppen. Veertig speelt een belangrijke rol in de bijbel: dat wordt allemaal nadrukkelijk vermeld. Net als het taalkunstje Jezus maken van je zus. Pasen, Hemelvaart, Kerst krijgen extra aandacht en boven het laatste hoofdstuk staat een bijbeltekst die een rol moet spelen in de laatste zinnen van het boek. De namen David en Grace zijn ook niet zonder betekenis. Terwijl er verder eigenlijk nergens tekenen zijn van enig religieus besef bij de hoofdpersonen (alleen Grace wordt naar het eind toe wat spiritueler). Misschien heeft hij het te mooi willen maken?
De karaktertekening valt tegen. Natuurlijk is het erg moeilijk om je als ruim veertigjarige man te verplaatsen in een jonge vrouw. Dat is dan ook maar gedeeltelijk gelukt. Ik vind het niet erg waarschijnlijk dat een dertigjarige, zelfstandige vrouw die geen abortus wil, dat toch doet voor een man die ze pas 3 maanden kent. Ik vind het ook niet logisch, dat ze daar niet vooraf over gesproken heeft met Grace, die altijd als een moeder voor haar geweest is, sinds hun moeder stierf (Jennifer was toen zelf ook pas 5 jaar). Het perspectief ligt bij Jennifer: haar karakter komt daardoor nog enigszins uit de verf. Van Grace weten we al minder en de mannen: Joeri, Luc en de vader blijven nogal vaag, dat zijn meer typetjes geworden.

Toch is het best een aardig boek om te lezen. Sommige scènes zijn ronduit ontroerend en met groot inlevingsvermogen geschreven. De stijl is meestal vlot, soms wat clichématig of gezocht. Er zitten verrassende wendingen in het verhaal, maar de plot is naar mijn smaak wat geforceerd. Als debuut mag het er zijn. En wie weet wat er nog volgt.

De auteur: Pieter Webeling (Den Helder 1965) werkt als interviewer en journalist voor o.a. de Volkskrant, Rails, Jan en Humo en als gespreksleider. Voor zijn boek De vijf grote emoties sprak hij onder meer met Jan Wolkers, Tim Krabbé en Jan Decleir. Veertig dagen is zijn romandebuut. Zie ook www.veertigdagen.nl
Amsterdam, Cossee, 2008. Geb., 203 p., isbn: 978-90-5936-222-2

© JannieTr, 17 mei 2009.