vrijdag 28 juni 2019

Juni 2019: wat las ik?

In juni las ik een stuk minder. En zelfs het schrijven van dit overzicht gaat niet van harte. Maar ik ga een poging wagen om de gelezen boeken toch een beetje toe te lichten.

Wolf: Dertien essays over de vrouw, samengesteld door Maartje Laterveer.

In de Boekenweek met als thema Moeder de vrouw verscheen er een essaybundel met de titel Wolf: dertien essays over de vrouw, samengesteld door Maartje Laterveer. Ik won het boek bij de actie Ik lees Nederlands van ARDNAS (KLIK HIER).

Samenvatting
Een vrouw wordt niet als vrouw geboren, maar tot vrouw gemaakt,’ schreef Simone de Beauvoir al in 1949. Maar wát maakt de vrouw? Die vraag is onverminderd actueel. In Wolf ondernemen dertien vrouwen een zoektocht naar een antwoord. Hun essays zijn persoonlijk, analytisch en geschreven vanuit diverse achtergronden en invalshoeken. De vrouw in kunst, film en muziek, de vrouw als moeder, rolmodel of lustobject. De vrouw als sekse en als gender, als vrouw – en wat is dat dan? Wolf trekt geen definitieve conclusies maar wil een prikkelende bijdrage vormen aan het feministische debat, en vooral de aanzet zijn tot een open gesprek. Met essays van Merel Bem, Basje Boer, Anaïs Van Ertvelde, Bo van Houwelingen, Emy Koopman, Maartje Laterveer, Nelleke Noordervliet, Marja Pruis, José Rozenbroek, Maral Noshad Sharifi, Naema Tahir, Yaël Vinckx en Herien Wensink (Achterflap)

De totaal verschillende invalshoeken, achtergronden en leeftijd van de schrijfsters zorgen voor een prettig leesbare bundel essays. Het ene essay sprak me meer aan dan het andere, sommige waren heel serieus, anders speels of humoristisch. Het is een boek dat je niet achter elkaar uitleest, maar juist het feit dat je het in hapklare brokken tot je kunt nemen en er daarna even op kunt kauwen, sprak me aan. Wie meer wil weten over en lezen van de individuele schrijfsters vindt achterin een gedeelte Over de auteurs.

Claudia de Breij - Neem een geit

Nog steeds niet helemaal opgeknapt van mijn dip leek dit boek me wel wat. Leven voor gevorderden is de ondertitel. En met Caludia de Breij als schrijfster, dacht ik, zal dat wel lichtvoetig gebracht worden.

Samenvatting
Claudia de Breij (net 40) vraagt zich af hoe dat moet: leven. De eerste jaren zeggen ouders, leraren en andere betweters wat je wel en niet moet doen. Je zit nog in de fase 'leven voor beginners'. Maar hoe moet het als je alles eenmaal zelf mag (en moet) uitvinden? Hoe ga je dan om met vragen over liefde, dood, vriendschap, seks, werk, kinderen? Niemand die zegt hoe het moet. En dat is fijn. Maar soms ook niet. Soms zou je willen dat iemand zei: 'Dit heb ik ook gehad. En toen heb ik het zus en zo opgelost.' Dat helpt.
 

Met de les van wijlen René Gude, Denker des Vaderlands, in haar achterhoofd - 'Ga vooral te rade bij anderen' - ging Claudia de Breij op de koffie (en vaak een wijntje) bij wijze mannen en vrouwen die het allemaal al een keer hebben meegemaakt. Samen met haar geliefde Jessica van Geel sprak ze met Willeke Alberti, Hedy d'Ancona, Anne-Wil Blankers, Hanneke Groenteman, Nico ter Linden, Geert Mak, Erica Terpstra, Herman van Veen, Paul van Vliet en Hans Wiegel.

Behalve bij deze eminente wijsgeren haalde De Breij ook levenslessen bij familie, vrienden, Spinoza en haar pedicure. Het resultaat is een boek zoals alleen De Breij dat kan maken: hartstochtelijk, geestig, to the point en onontbeerlijk op het hobbelige pad dat 'leven voor gevorderden' heet. (Achterflap).


Al was het niet helemaal wat ik ervan verwachtte, het viel me toch niet tegen. Het was bedoeld voor veertigers, want Caudia de Breij ging op bezoek bij mensen van mijn leeftijd (zeventigers) om te vragen hoe zij omgegaan waren met de zaken die op hun pad kwamen. En eigenlijk gaven de meesten het antwoord dat ik ook gegeven zou hebben: ik probeerde er het beste van te maken en deed maar wat. Tijden veranderden en de problemen en bijbehorende oplossingen dus ook. Zo moet elke generatie voor een groot deel zelf zijn weg zoeken. Maar leuk om te lezen was het wel: vooral om de herinneringen die de interviews bij mij naar boven brachten: ach ja, zo ging dat toen.... Aanrader dus voor alle leeftijden.


Murat Isik - Mijn moeders strijd

Dit jaar mocht Murat Isik het boekenweekessay schrijven. Ik moet eerlijk bekenen dat ik elk jaar braaf het essay koop, maar het lang niet altijd lees. Dit keer wel, vooral omdat ik nog niet eerder iets van Isik las en hij op dat moment nogal veel aandacht kreeg voor Wees onzichtbaar, dat inmiddels ook de Libris literatuurprijs heeft gewonnen. Ik heb het nog steeds niet gelezen, maar zijn essay vind ik boeiend.

Samenvatting 
In Mijn moeders strijd beschrijft Murat Isik de onvermoede emancipatiestrijd van zijn moeder Aynur, die geboren wordt in een conservatief dorp in OostTurkije en opgroeit in de kuststad Izmir. Ze verzet zich tegen haar achtergestelde positie als vrouw en probeert de regie over haar leven in eigen hand te nemen. Hoe moeilijk dat is, blijkt wanneer haar broer haar eerst zonder overleg tewerkstelt als huishoudelijke hulp en haar daarna tegen haar wil probeert uit te huwelijken. Aynur komt in opstand en trouwt een man met wie ze wél een toekomst voor zich ziet, maar het wordt een moeizaam huwelijk.

Begin jaren tachtig komt ze met haar gezin terecht in de Amsterdamse Bijlmer, waar ze sociaal geïsoleerd raakt. Tegen de verwachtingen in besluit Aynur zich te emanciperen, waardoor ze zich van de vrouwen in haar omgeving onderscheidt. Waarom deed ze dat en welke obstakels moest ze daarbij overwinnen?

Het schrijven van het Boekenweekessay loopt voor Isik uit op een onverwacht zelfonderzoek wanneer hij zijn relatie met zijn moeder kritisch bevraagt, en leidt zo tot verrassende inzichten. (Binnenflap essay)


Het is een ongelooflijk moedig geschiedenis, die Isik ons vertelt. Ik viel van de ene verbazing in de andere. Hoe dapper moet je zijn om zo voor jezelf op te komen in een vrouwvijandige omgeving. En over hoeveel doorzettingsvermogen moet je wel niet beschikken om het hier in Nederland in je eentje te rooien en je kinderen een goede toekomst te geven. Ongetwijfeld zijn er meer Aynur's in Nederland, we horen er weinig van. Helaas horen we meestal alleen over een generatie die nog steeds onze taal niet goed spreekt en geïsoleerd leeft. Isik mag met recht trots op zijn moeder en dit essay is een waar eerbetoon. Prettig leesbaar! 

Jan VanToortelboom -  Meester Mitrailette

Het stond al zolang op mijn lijstje, maar het kwam er maar niet van. Te druk met de nieuwe titels, maar nu heb ik er toch eindelijk maar eens tijd voor gemaakt.

Samenvatting
De Eerste Wereldoorlog, een jonge schoolmeester staat voor het vuurpeloton, als deserteur veroordeeld tot de dood. Waarom is hij gedeserteerd? Wat heeft de jongen Marcus Verschoppen ermee te maken? En zijn moeder? Jan Vantoortelboom laat op onnavolgbare wijze zien hoe schuldgevoelens een leven kunnen ontwrichten. (Achterflap)

Dit is een beknopte, maar perfect samenvatting van het verhaal. Wie het al gelezen heeft, zal het met me eens zijn. Het boek begint en eindigt met dit vuurpeloton. Daartussen wisselen heden en verleden zich af. De ik (David) die naar zijn eerste betrekking in Elverdinge vertrekt om er schoolmeester te worden. En de herinneringen aan zijn jeugd en zijn broertje, dat hij liefkozend Rattekop noemde. Door het vuurpeloton weet je dat het heden op de een of andere manier daarheen zal leiden en door de verhalen van vroeger vermoed je dat er iets vreselijks moet zijn gebeurd waar hij zich nog steeds schuldig over voelt en dat zijn moeder hem nooit heeft kunnen vergeven. Die twee spanningsvelden samen maken er een boek van dat je in zijn greep houdt en dat je na het dichtslaan nog wel even bezig houdt.
Een uitgebreidere recensie vind je bij Sue van Boekenz: KLIK HIER.

Eerder las ik van hem De drager (KLIK HIER), een enorm spannend boek met ethische vragen en De man die haast had (KLIK HIER) waarin schuldgevoelens ook een belangrijke rol spelen. Nu De verzonken jongen en De Jagersmaan nog en dan ben ik weer helemaal bij.

Sanneke van Hassel - De ochtenden, keuze uit de verhalen door Jan van Mersbergen

Samenvatting
Tien jaar na haar debuut is Sanneke van Hassel niet meer weg te denken uit het literaire landschap. Jan van Mersbergen, schrijver en generatiegenoot, selecteerde zevenentwintig van haar verhalen en leidt ze stuk voor stuk in: ‘De combinatie van expliciet en impliciet, en het doseren daarvan, geen enkele schrijver in Nederland beheerst dat op die manier.’ De schrijvers delen het talent om eigentijdse dilemma’s en complexe relaties tussen vrienden, geliefden, ouders en kinderen op een spannende manier te tonen en weten met schijnbaar eenvoudige middelen rijke werelden op te roepen.

Sanneke van Hassel is een van mijn favoriete auteurs, net als Jan van Mersbergen. Ik las twee romans van haar: Nest (KLIK HIER) en Stille grond (KLIK HIER). Sommige verhalenbundels ook: Ezels (KLIK HIER) IJsregen (ik weet niet waarom ik mijn recensie hiervan niet meer kan vinden). De verhalen die Jan van Mersbergen voor deze bundel koos, herkende ik direct, omdat ze ook mij aanspraken destijds. Het mooie van deze bundel is, dat J.v.M. elke verhaal een korte inleiding meegeeft die steeds even de aandacht vestigt op het vakmanschap van Van Hassel. Het is een welkome aanvulling. De verhalen zien er zo bedrieglijk gemakkelijk uit, ze lezen zo soepel weg, je verdwijnt er zo snel in, dat het je misschien ontgaat hoe knap ze in elkaar zitten. Het is een mooie bundel geworden, met oude en nieuwe verhalen die ik met genoegen (nogmaals) gelezen heb.


En verder? 

Deel 2 van Het Bureau is uit. Maar ook voor het schrijven van een blog daarover ontbreekt me de energie, al heb ik al wel hele stukken in mijn hoofd. Misschien komende maand.

Verder heb ik het prachtige boek Victoria, de jonge koningin van Uitgeverij Karmijn gewonnen. Het is precies wat ik op dit moment nodig heb om weer plezier te krijgen in lezen. Daar ga ik eerst eens op mijn gemak van genieten. Ik ga er zeker nog een blog aan wijden.

© Jannie Trouwborst, juni 2019.