woensdag 27 april 2022

Eva Meijer - Zee Nu

Eva Meijer is filosoof en schrijver van romans en filosofische essays. Haar filosofische kijk op onze wereld en haar bewoners, zowel mens als dier, is dan ook nauw verweven met de fictie die ze schrijft. Als dat ergens duidelijk wordt, is het wel in Zee Nu. De combinatie van een onverwachte rampspoed, de machteloosheid en het falende beleid van de overheid en de reacties en het gedrag van de bevolking vormen tezamen een verhaal dat verdacht veel lijkt op de gebeurtenissen tijdens de COVID pandemie. En ze hebben ook een link naar de klimaatveranderingen.
 
Satire met humor
 
Er is genoeg gewaarschuwd voor een pandemie zoals die de wereld inmiddels in haar greep heeft. Nog steeds wordt er niet geluisterd naar wetenschappers die al jaren waarschuwen dat zonder maatregelen ook de vogelgriep over zal slaan op mensen en eenzelfde pandemie zal veroorzaken. De ernst van de zeespiegelstijging wordt maar deels erkend zolang er geen acute dreiging is voor Nederland. Dat intussen in andere delen van de wereld mensen in hun bestaan bedreigd worden krijgt weinig aandacht.
 
Misschien was het die combinatie die Eva Meijer ertoe bracht de zee een belangrijke rol te geven in haar verhaal. Niet als wrede, woeste, wraakzuchtige zee, maar als een stukje van de natuur dat zijn eigen weg gaat. Niemand begrijpt wat er gebeurt, maar de zee overspoelt stukje bij beetje Nederland. Het wordt vloed, maar nooit meer eb, na elke vloed volgt een volgende en zo wordt Nederland vanaf de kust elke dag een km meer overspoeld. Wetenschappers snappen het ook niet, willen het graag onderzoeken en bieden hun hulp aan, maar worden door de overheid genegeerd. De overheid wil vooral paniek voorkomen en wacht daarom zolang mogelijk met evacuatieplannen.
 
Maar wat als? 
 
Het eerste deel van het boek, waarin langzaam maar zeker heel Nederland onderloopt en de regering zich steeds verder terugtrekt, tot in Duitsland aan toe, is een milde satire. De overeenkomsten met de gebeurtenissen tijdens de COVID-periode zijn zeer herkenbaar en zorgen voor de nodige humor in het verhaal. Maar het wringt ook. Je kunt er om glimlachen, maar stel dat dit echt gebeurt (of dat een andere nog onbekende rampspoed ons treft). Je gaat je steeds ongemakkelijker voelen bij het verdere verloop van het verhaal. De ministers, op één na, zitten aanvankelijk hoog en droog in Duitsland. Als het land definitief verloren lijkt, hebben ze allemaal al snel een baantje gevonden bij buitenlandse multinationals of in Brussel. De koning zonder land leeft zonder geldzorgen verder in Mozambique. 
 
Met enige regelmaat somt Eva Meijer de rommel op die in het water drijft. Het is een combinatie van emotioneel waardevolle zaken en echte troep. Typerend zijn ook de terugkerende reclameboodschappen van de Action, toegepast op de situatie: aanbieding vier reddingsvesten voor de prijs van drie.
En de landgenoten? Die worden aan hun lot overgelaten. Velen beginnen een nieuw bestaan in Duitsland of België. Ook Murat, die tussen de alinea's van het verhaal de ruimte krijgt om geruststellende brieven te schrijven aan zijn moeder in Noord-Afrika. Sommige achterblijvers verdrinken, anderen zoeken naar mogelijkheden om nieuwe gemeenschappen te stichten op daken van gebouwen of andere hooggelegen delen te midden van het water.
 
De wetenschapper, de activist en het meisje
 
Aanvankelijk spelen ze een bijrol, de wetenschapper Steen, de activiste Arie van Zee Nu en het veertienjarige meisje Wilg. In het tweede deel van het boek krijgen ze meer een gezicht. Met z'n drieën krijgen ze een boot van de universiteit, zodat Steen toch iets van onderzoek naar de oorzaak van de blijvende vloed kan doen. Maar ze wil ook op zoek naar haar kater die achterbleef bij de overhaaste vlucht voor het water. Arie wil terug naar Amsterdam om haar actiegroep op te zoeken en te zien wat er van de stad is overgebleven, maar ook zij heeft daarnaast een persoonlijk motief: ze wil haar geliefde terug proberen te vinden. Voor Wilg geldt net zoiets: ze hoopt dat haar moeder niet is verdronken en wil haar zoeken. Door het hele boek heen heeft Wilg gedichten over de zee geschreven die een extra dimensie aan het verhaal geven. In het laatste deel schrijft ze een ontroerende en filosofisch doordachte brief aan haar moeder.

Hoe het afloopt met het drietal na deze tocht over de eindeloze zee laat ik graag open. Vaak is de weg belangrijker dan het doel. Zo is het lezen van deze mild satirische, filosofische, dystopische, ontroerende en met humor geschreven roman ook een weg die je via de verbeelding een uitzicht biedt op een mogelijke toekomst. En je laat nadenken over de mogelijkheden die binnen je bereik liggen om die te eventueel veranderen.
 
(Steen wordt geëvacueerd per bus naar een droog stuk land)
 
Steen staarde naar het land aan de andere kant van het raam, het deed haar denken aan het polderlandschap van haar jeugd. Gelukkig waren haar ouders dood. Dat dacht ze vaker, omdat ze in een wereld hadden geleefd die nu verloren ging, het begon lang voordat de zee kwam en had te maken met het verlies van het geloof dat dingen steeds beter worden, dat de mensen steeds gelukkiger zouden worden en veiliger en rijker - niet echt rijk maar rijk genoeg om niet bang te zijn en niet te lijden. Ze wisten niet dat de manier waarop we rijker en veiliger werden het evenwicht verstoorde. Ze wisten niet dat sommigen zo rijk zouden worden dat ze haast eigenhandig het evenwicht verstoorden. Dat er een evenwicht was, werd pas duidelijk toen het al zo verstoord was.
 
Met Zee Nu heeft Eva Meijer een belangrijk, zeer toegankelijk en prettig leesbaar boek aan haar oeuvre toegevoegd. Van harte aanbevolen. Zie ook het interview over dit boek in Brommer op Zee.
 
Eva Meijer - Zee Nu. Amsterdam, Cossee, 2022. Pb., 336 pg., isbn:978-94-6452-013-2
 
© Jannie Trouwborst, april 2022.

zondag 10 april 2022

Sarah Verhasselt - De verdwenen medaille

Verhuizen naar een andere omgeving, midden in een schooljaar, dat is niet prettig. Maar het is niet anders. Samen met haar moeder gaat Hannah bij haar Oma in Distelveen wonen. Aan Oma zal het niet liggen, Hannah voelt zich al snel op haar gemak in haar huis. Maar hoe zal het gaan op haar nieuwe school en hoe maakt ze nieuwe vrienden?
 
Het is lentevakantie en er is een rommelmarkt in Distelveen. Ook Oma en haar buren doen daar aan mee. Het is voor Hannah een mogelijkheid het dorp te verkennen en wellicht wat toekomstige klasgenoten en leerkrachten te ontmoeten. Maar als tijdens die rommelmarkt een voor Oma belangrijke medaille gestolen wordt uit haar huis, komt die kennismaking in een stroomversnelling. Wat volgt is een spannende zoektocht met vele wendingen die haar niet alleen in aanraking brengt met allerlei Distelveners, maar ook met nieuwe vrienden. En net als de oplossing dichtbij lijkt, gaat het toch nog bijna mis en blijkt alles heel anders in elkaar te zitten dan verwacht.
 
Mijn kleindochter (10 jaar) die ik het boek eerst liet lezen, las het in een ruk uit, zo spannend vond ze het. Ik ben niet meer gewend kinderboeken te lezen, maar aangestoken door haar enthousiasme nam ik het ook ter hand, om er als een volwassene naar te kijken. En ik kan alleen maar met bewondering vaststellen dat het niet alleen spannend is voor kinderen. Ook ik kon het niet wegleggen voor het uit was.
 
Maar ik zag meer. Hoe spelenderwijs allerlei wetenswaardigheden geïntroduceerd worden. Weet jij wat een palindroom is? Na een terloopse uitleg komt het geregeld terug in het verhaal. Een gekostumeerd feest schept een mogelijkheid om historische figuren op te laten draven. En een ouroboros? Dit Griekse symbool dat de kaft van het boek siert, speelt een belangrijke rol bij de zoektocht, maar voor de volwassenen (en wie weet ook voor sommige kinderen) staat het ook symbool voor het verloop van deze spannende geschiedenis. Daarnaast is het een verhaal voor hedendaagse kinderen, met hedendaagse spullen, uitdrukkingen, spelletjes en gadgets. Ik weet zeker dat ze zich snel thuis zullen voelen in een verhaal dat in staat is hun leefwereld op te roepen. Kortom: geslaagd!
 
Sarah Verhasselt is leerkracht Nederlands voor anderstaligen. Stiekem gelooft ze dat in elk kind een veellezer schuilt. In 2017 schreef ze Een miljoen voor middernacht waarmee ze de Averbode verhalenwedstrijd won. Haar tweede kinderverhaal De joyrider verscheen in 2021. Met haar jeugdboek De verdwenen medaille toont ze onmiskenbaar aan dat we haar in de gaten moeten houden als een veelbelovend kinderboekenschrijfster.
 
Sarah Verhasselt - De verdwenen medaille. Westerlo, Phoenix Books, 2022. Pb., 149 pg., ISBN:9789083202846
 
© Jannie Trouwborst, april 2022.