Solle groeit op in de Zeeuwse polder van de jaren vijftig, waar hij later het familiebedrijf zal overnemen. Als boerenzoon op het gymnasium valt hij uit de toon, maar dan ontmoet hij de excentrieke Jacques - een buitenbeentje , net als hij. De jongens worden al snel onafscheidelijk.
Terwijl Solle zich sterk verbonden voelt met zijn geschiedenis en famlie, wil de jonge baron Jacques Christophe d'Ulm de wijde wereld in. Hij wil de vrijheid opzoeken, de Zeeuwse luchten inruilen voor de stad van het licht, Parijs.
Het relaas van Solle is het relaas van een vriendschap en een zielsverwantschap, met daarachter een vraag die ons levenslang bezig houdt: Wat is dat eigenlijk precies, thuis? Zijn we thuis in een vriendschap, een liefde? Of in een bepaald landschap, de populieren op de dijk, de weidse horizon? Solle weet alleen dat hij in Parijs niet zichzelf is, maar ook dat hij op het land achter de dijken soms het gevoel heeft Jacques te hebben verraden. De dramatische gebeurtenissen rond Jacques dwingen hem een besluit te nemen, over zijn thuis en zijn toekomst. (Achterflap).
Leeservaring
Het relaas van Solle, een betere titel zou ik niet hebben kunnen bedenken. Dit is niet gewoon het vertellen van een verhaal, een overzicht van belangrijke gebeurtenissen in een mensenleven. Het is een relaas: een heerlijk, weinig gebruikt woord, dat aangeeft hoe gedreven Solle is om aan de lezer te vertellen hoezeer hij verknocht was aan zijn vriend, hoe moeilijk de keuzes waren die hij moest maken en hoeveel verdriet hij had toen zijn vriend overleed.
Het perspectief van het verhaal ligt grotendeels bij Solle. Ook doet zo nu en dan de alwetende verteller het woord. Via flashbacks of de verhalen van anderen aan Solle komen we meer te weten over de geschiedenis van zijn ouders en grootouders. Het oorlogsverleden van zijn vader (opgepakt na het helpen van onderduikers en verzet plegen), de ontmoeting met zijn Deense moeder, de verloren dromen van zijn vader, die ook geacht werd het boerenbedrijf voort te zetten. Want al eeuwen woonden de Landa's op La Solitude, eerst als pachters, later als herenboeren. Die verplichting voelt ook Solle, maar als hij eenmaal studeert aan de Landbouw Universiteit in Wageningen gaat het steeds meer knellen. Zijn vader begrijpt het, maar laat hem de keuze.
Ook Jacques verzet zich tegen zijn afkomst: zijn titel van Baron d'Ulm geeft hem verplichtingen die hij voelt als belemmeringen van zijn vrijheid. En hoewel de jongens zielsveel van elkaar houden en een hechte relatie hebben, zien ze elkaar weinig: Jacques zoekt de vrijheid en het vertier in Parijs, Solle zoekt hem af en toe op, maar blijft toch hangen op het eiland waar hij geboren werd en waar hij van houdt. En waar zijn lotsbestemming ligt. Tot Jacques ernstig ziek wordt en alles op z'n kop komt te staan en er keuzes gemaakt moeten worden.
Het schilderij van een knappe jongeman op de voorkant van het boek oogt 19de eeuws. De stijl waarin het geschreven is, past daar over het algemeen prima bij. De woorden: "een taal die tegelijk eenvoudig en elegant is" (Hans Warren) en onderstaande zinnen uit een recensie van Jos Radstake typeren dat: "Het Zeeuwse landschap (van voor de oprukkende industrieën) wordt arcadisch, in voorname stijl, met fraaie archaïsmen, beschreven." Ik had geregeld het gevoel een historische roman te lezen, maar werd dan door iets wat ik voor een anachronisme aanzag, teruggebracht naar de jaren 50 en 60 van de vorige eeuw.
Andreas Oosthoek (1942) schreef een groot deel van Het relaas van Solle in 1974, na het overlijden van een goede vriend. Lange tijd leek het manuscript verdwenen, pas in 2014 werd het bij een verhuizing teruggevonden en met enige toevoegingen omgezet in dit boek. Dat verklaart ook waarom de stijl hier en daar aan een relaas doet denken: geschreven met de gedrevenheid van iemand die een verdriet moet verwerken en de herinneringen wil vastleggen voor ze verbleken.
Beschrijving van een lagere schoolfoto van Dankert-Jan Landa (zijn officiële naam): "Daar is een groot raam, de onderruit in matglas, met daarachter een kastanjeboom. Hier onder deze boom, is het straf gepeste kind van La Solitude het kreng van Solle geworden. Een blonde buutendieker die op de momenten die hem passen het recht in eigen hand neemt. Een Noorman zonder schip, maar met een haven. Een boerenzoontje dat naar het gymnasium zal gaan. Latijn, Grieks, finten en trunten, moeilijke muziek, hoogmoed voor de val. Een vinnig ventje dat wel.".
Of als Jacques ziek naar huis gekomen is: " De huisarts heeft het over een zorgelijke toestand. Hij verwijst naar het streekziekenhuis en dringt aan op snelle actie. Opnieuw de testen en de stalen. De uitslagen. Meer vraagtekens dan zekerheid. Jacques moet rust nemen en houden. Verscherpt toezicht op Effentende (red. het Landgoed). Er wordt een verzorgster aangesteld. Jacques spreekt over het Hoge Huis als over het veldhospitaal. De situatie verslechtert snel. Opname in het ziekenhuis volgt. Niemand weet raad met het afwijkend bloedbeeld. Het is er, ontegenzeggelijk, maar wat is de herkomst? De patiënt wordt overgebracht naar het ziekenhuis in de hoofdstad. Daar wordt hij in isolatie geplaatst. Er is een vermoeden van besmettingsgevaar. "Quarantaine, opsluiting", fulmineert Solle."
Kunst en muziek, afkomst en bestemming, liefde zijn belangrijke motieven in het boek. Als ze ter sprake komen, past ook de stijl zich aan, wordt elegant en beeldend, rustiger. De onbevangen liefdesgeschiedenis tussen de beide jongens krijgt op een vanzelfsprekende manier gestalte, de liefde en de steun van de ouders voor hun zonen ook.
Dank Cossee, voor alweer zo'n puur Nederlands pareltje!
Andreas Oosthoek - Het relaas van Solle. Amsterdam, Cossee, 2015. Paperback, 221 pg., isbn 978-90-5936-569-8.
Ik las dit boek als 18/30 van de Ik Lees Nederlands uitdaging 2015 (KLIK HIER).
© JannieTr, mei 2015.
Dank voor de tip!
BeantwoordenVerwijderenDe thema's spreken me zeker aan om dit ook eens te lezen!
BeantwoordenVerwijderen