Een wetenschappelijke expeditie naar de Noordpool in 1882
In mei van het jaar 1882 ligt in de haven
van St. John’s (Newfoundland) het poolschip Gerrit
de Veer aan de kade. Het zeilschip (dat ook op stoom kan varen) is
oorspronkelijk gebouwd voor de robbenjacht. Het is berekend op het varen door
het ijsrijke wateren van de Noordelijke IJszee. Maar deze zomer krijgt het
schip een bijzondere taak: het zal gebruikt gaan worden voor een
wetenschappelijke expeditie.
De
bemanning bestaat uit een schipper, een stuurman, een machinist, een kok, twee
matrozen, een stoker en een scheepsjongen. Sommigen komen van de koopvaardijvaart,
anderen hebben al eens meegevaren met walvisvaarders. De Nederlandse
poolexpeditie staat onder leiding van een geograaf en meteoroloog: Rutgers
Matthes. Tot zijn team behoren verder: een natuurhistoricus, een cartograaf,
een arts, een fotograaf, een kwartiermeester en een timmerman.
De voorbereiding
De voorbereiding
De
expeditie kan beginnen. De Nederlandse expeditieleden zijn goed voorbereid en
de bemanning van het schip heeft de benodigde ervaring voor deze gevaarlijke
reis. Onderweg worden nog 3 eskimo’s met twee sleeën en aantal sledehonden aan
boord genomen. Niets lijkt een voorspoedige tocht meer in de weg te kunnen
staan. Maar dat zal heel anders uitpakken.
De rampspoed
Niet alleen het onverbiddelijke klimaat en de wildernis spelen hun parten: stormen op zee, ijsbergen, ijsberen, aanstromende kudden kariboes, verblindende sneeuwjachten, duisternis, kruiend ijs, dichtvriezende geulen. Stomme ongelukken en pech, ziektes waar onder deze omstandigheden geen remedies voor zijn en onderling onbegrip eisen ook hun tol. Wanneer de Gerrit de Veer uiteindelijk vast dreigt te vriezen in het pakijs ontstaan er conflicten tussen de leden van de expeditie en de zeelui en dan wordt duidelijk dat het grootste gevaar niet schuilt in de natuur, maar in hun eigen menselijke tekortkomingen en drijfveren. Als de poolnacht invalt, leiden wantrouwen, demoralisatie en tragische fouten tot een schokkende ontknoping.
Uitgekiende structuur
De gebruikte wisseling van vertelperspectief is functioneel. Een klein deel van het verhaal wordt ons verteld via de brieven die de scheepsdokter aan een vriend schrijft (maar die eigenlijk meer een dagboek zijn, omdat ze niet verstuurd kunnen worden). Het zijn de enige momenten waarop we iets vernemen over de twijfels, gedachten en gevoelens van een der opvarenden. In de rest van het boek krijgen we een vrijwel feitelijk verslag van de gebeurtenissen en de onderlinge gesprekken. De spanning die daar echter onder ligt, wordt op een bewonderenswaardige wijze voelbaar gemaakt en steeds verder opgebouwd. Je wordt gegrepen door het verhaal en er in meegezogen. De lezer leert de opvarenden niet beter kennen dan zij elkaar in het verhaal kennen. Dat is echter geen tekortkoming: zo raak je vanzelf ongemerkt betrokken bij het onderlinge wantrouwen. De sfeerbeschrijvingen zijn beeldend: het is knap een wereld die de meesten van ons toch niet van dichtbij kennen zo levensecht op te roepen. Heel wat wetenswaardigheden passeren de revue, zonder de vaart uit het verhaal te halen.
Samengevat: Geert van der Kolk heeft feiten en fictie samengebracht in een spannend en ijzingwekkend verhaal over een expeditie naar de Noordpool met een huiveringwekkende afloop. Een schrijver om in de gaten te houden. Zijn roman Noordtij leent zich prima voor een kennismaking!
Geert van der Kolk - Noordtij. Amsterdam, Nieuw-Amsterdam, 2005. Paperback, 304 p., krt. ISBN: 90-468-0030-X
© Jannie Trouwborst, september 2007.
De rampspoed
Niet alleen het onverbiddelijke klimaat en de wildernis spelen hun parten: stormen op zee, ijsbergen, ijsberen, aanstromende kudden kariboes, verblindende sneeuwjachten, duisternis, kruiend ijs, dichtvriezende geulen. Stomme ongelukken en pech, ziektes waar onder deze omstandigheden geen remedies voor zijn en onderling onbegrip eisen ook hun tol. Wanneer de Gerrit de Veer uiteindelijk vast dreigt te vriezen in het pakijs ontstaan er conflicten tussen de leden van de expeditie en de zeelui en dan wordt duidelijk dat het grootste gevaar niet schuilt in de natuur, maar in hun eigen menselijke tekortkomingen en drijfveren. Als de poolnacht invalt, leiden wantrouwen, demoralisatie en tragische fouten tot een schokkende ontknoping.
Uitgekiende structuur
De gebruikte wisseling van vertelperspectief is functioneel. Een klein deel van het verhaal wordt ons verteld via de brieven die de scheepsdokter aan een vriend schrijft (maar die eigenlijk meer een dagboek zijn, omdat ze niet verstuurd kunnen worden). Het zijn de enige momenten waarop we iets vernemen over de twijfels, gedachten en gevoelens van een der opvarenden. In de rest van het boek krijgen we een vrijwel feitelijk verslag van de gebeurtenissen en de onderlinge gesprekken. De spanning die daar echter onder ligt, wordt op een bewonderenswaardige wijze voelbaar gemaakt en steeds verder opgebouwd. Je wordt gegrepen door het verhaal en er in meegezogen. De lezer leert de opvarenden niet beter kennen dan zij elkaar in het verhaal kennen. Dat is echter geen tekortkoming: zo raak je vanzelf ongemerkt betrokken bij het onderlinge wantrouwen. De sfeerbeschrijvingen zijn beeldend: het is knap een wereld die de meesten van ons toch niet van dichtbij kennen zo levensecht op te roepen. Heel wat wetenswaardigheden passeren de revue, zonder de vaart uit het verhaal te halen.
Samengevat: Geert van der Kolk heeft feiten en fictie samengebracht in een spannend en ijzingwekkend verhaal over een expeditie naar de Noordpool met een huiveringwekkende afloop. Een schrijver om in de gaten te houden. Zijn roman Noordtij leent zich prima voor een kennismaking!
Geert van der Kolk - Noordtij. Amsterdam, Nieuw-Amsterdam, 2005. Paperback, 304 p., krt. ISBN: 90-468-0030-X
© Jannie Trouwborst, september 2007.
(Waardering:
8,0)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten