Juni 2009 – waardering: 7,0.
Over de dichteres:
Jorien Brugmans is in 1948 geboren in Roosendaal. Ze woont en werkt in Zeeuws-Vlaanderen als lerares beeldende vorming en beeldend kunstenaar. Ze is vooral bekend door haar beeldende kunst en heeft tweemaal meegewerkt aan het Zeeuwse themaproject:
Dijken van wijven, waarbij eerst in Zuid-Beveland (Kleine leegte – 2006) en daarna in Zeeuws-Vlaanderen (Grenzen – 2008) kunstwerken van vrouwelijke kunstenaars een zomer lang op Zeeuwse dijken stonden. In Zeeuws-Vlaanderen was dat rond de forten van de Staats-Spaanse Linies (Tachtigjarige Oorlog). Haar twee in eigen beheer uitgegeven dichtbundels hebben dezelfde titels meegekregen.
De bundels:
Tijdens haar optreden op een poëzie-avond in Terneuzen (29 mei 2009) vertelde Jorien Brugmans dat het uitgeven van de eerste dichtbundel vooral gebeurd is op aandringen van anderen. Kleine leegte bestaat dan ook uit een verzameling gedichten die in de loop van vele jaren geschreven zijn. Enkele ervan had ze als onderdeel van de tentoonstelling gebruikt. Sommigen ervan staan ook op haar site, waar ze, net als in haar bundel, samen getoond worden met haar kleurrijke schilderijen. Ze gaan over verdriet, gemis, relaties (met de ander, met jezelf, met je omgeving).
De tweede bundel is geschreven bij het thema van het Dijken van Wijvenproject in Zeeuws-Vlaanderen: Grenzen. De openluchttentoonstelling werd gehouden op de zgn. Linie van Communicatie, die de forten St. Jacob, St. Livinus en St. Joseph verbindt.
Bij Grenzen kun je denken aan:de relativiteit van grenzen: wat is binnen, wat is buiten?
de ultieme grensoverschrijding: het Spaanse zaad
begrensde en onbegrensde oorden: vogel — vrij — nesten
wachters met poorten / vensters als schietgaten
grenzen in de mens en grenzen van ons denken
natuurlijke en kunstmatige grenzen
dood en terug leven: de soldaten
opgeworpen barrières
de mogelijkheid het landschap zijn schoonheid terug te geven
een spatie waar geen wetmatigheden zijn
punten van oriëntatie die de grens bepalen
niemandsland: poorten in het landschap
het veilige gevoel van een fort
het tijdloze van tijd
grenzen die je zelf kunt bepalen
representatieve symbolen van wederzijdse culturen
Veel van deze mogelijkheden zijn in de bundel Grenzen verwerkt tot harmonieuze, ritmische en melodieuze gedichten, met een hartverwarmende inhoud.
Leeservaring:
Was Jorien Brugmans bij de Kleine leegte misschien nog niet helemaal klaar voor het dichterschap: Grenzen gaat duidelijk verder dan haar debuutbundel. De dichteres is gegroeid. Ze hanteert de taal zelfverzekerder, zonder het vermogen een snaar te raken bij de lezer te verliezen. Inhoud en stijl samen hebben me al enige aangename momenten bezorgd.
Voorbeelden:
Wie op de afbeelding klinkt, krijgt een vergroting te lezen uit Kleine leegte. Meer gedichten daaruit staan op haar site.
Uit Grenzen hieronder een gedicht met de titel Linie van Communicatie (= een verbindingsdijk uit de Staat-Spaanse tijd die bescherming moest bieden en die gebruikt werd om boodschappen tussen de forten onderling uit te wisselen).
Linie van communicatie
“tot hier” was hij
gewoon te zeggen
een lijn van bikkelharde woorden rond zijn mond
“tot hier wil ik de grens verleggen”
en ik – een kind –
die het niet verstond, die stroom van staal
niet kon vertalen in liefdevol bezorgd zijn
mijn vader op het spoor
tot waar ben ik gekomen?
gestruikeld over bergen van gesproken woord
mijn geest haalde ik open
aan zijn scherpe taal
er wachtte mij geen warm onthaal, geen zachte
blik die me kon helpen weg te dromen
over de grens van
onbegrip trok ik, tot
aan de rand van wat ooit was, en nooit en
nergens vond ik hem
tot ik, gezeten in het gras
van tachtig jaren strijd, het plan bezag dat ons
verbindt en onze grenzen overschrijdt.
En nog een:
Tij
tussen de lijnen van
wat was en wat nog
komen moet, bouw ik
in zand kastelen van voorbij
het lage tij vormt geen gevaar
mijn huis blijft droog – nog wel –
ik speel het klaar de muren
te bewerken en als het moet
mijn schuilplaats te versterken
tegen de kracht van vloed
die boven het getij zijn
wegen zoekt in mij, in golven
van verdriet, in kolkend
schuim, nog kiemend in een
bed van blauw. hij zwelt en zwelt
geen steen ontkomt nog aan
dit wassende geweld
ik laat het gaan, want weet
waartoe het leidt: mijn
huis moet schoon en
in gelatenheid en pijn
buig ik en kijk naar
wat ik heb geleerd:
ik leef, begeef me in een
eindeloze stroom van tijd
mijn eb is weergekeerd.
Jorien Brugmans
Kleine leegte (2006), Grenzen (2009). Uitg. in eigen beheer. Te bestellen bij de dichteres zelf of via de Zeeuws-Vlaamse boekhandels - € 8,00 p.st.)
© JannieTr, 10 juni 2009
Geen opmerkingen:
Een reactie posten