Remco Campert - Hotel du Nord

Oktober 2013 - waardering: 7,5.

Inleiding

"Remco Campert heeft intussen een leeftijd bereikt die vermeld moet worden als er iets nieuws van hem verschijnt. Dus niet: Campert publiceert nieuwe roman. Maar wel: 84-jarige Campert publiceert nieuwe roman. Hoge leeftijd of niet, een nieuwe Campert is altijd goed nieuws..". Zo begint Anton de Goede zijn artikel bij de verschijning van Hotel du Nord op de site van VPRO-boeken. Ik kan het alleen maar beamen: het omhulsel mag dan breekbaar ogen, het verbergt een onverminderd creatieve en vitale geest; gevoegd bij talent en ervaring moet dat wel weer een aangename leeservaring opleveren.

Samenvatting

Walter Manning, scenarioschrijver, is in Berlijn, samen met Nora, zijn jonge vriendin en hoofdrolspeelster in De verzoening, en Mike, vriend en regisseur van deze film. De film is een groot succes, maar terwijl de beide anderen naar een galadiner zijn, vertrekt Walter in een impuls, zonder uitleg,  met onbekende bestemming. Hij komt terecht in  Hotel du Nord in een verlaten en koud, herfstig  Duneville aan de Noord-Franse kust, waar hij probeert erachter te komen wat hij wil en hoe het nu verder moet. Na 762 dagen onthouding, die hem niet opgeleverd hebben wat hij gehoopt had, geeft hij zich weer over aan de alcohol.

Nora keert alleen terug naar Amsterdam, is er druk met de repetities voor een modern toneelstuk en de bezoekjes aan haar doodzieke vader. Ze is eerder geërgerd door Walters verdwijning, dan er bezorgd over. Ook Mike vraagt zich af wat er met Walter is, maar heeft het op zijn beurt weer druk met afwegen hoe hij zijn carrière voort zal zetten na het succes van deze film: kiezen voor gemakkelijk geld verdienen of zijn droomfilm gaan maken met alle praktische bezwaren die daar aan kleven. Tenslotte spelen nog 2 journalisten een rol in het verhaal: Xavier Audran, die voor de plaatselijke krant van Duneville schrijft en Henri Donk, een Amsterdamse opportunist die zowel voor een Nederlandse glamourblad schrijft, als, onder pseudoniem, voor een roddelblad. Terwijl Walter probeert in de anonimiteit te verdwijnen, er zelfs over denkt voorgoed in het Hotel te blijven, wordt zijn schuilplaats ontdekt.

Leeservaring

Ernst, humor, poëzie, ironie, filosofie, surrealisme, zelfspot, stijlwisselingen, autobiografische elementen, het zijn termen die in eerste instantie bij me opkomen, als ik nadenk over wat ik in dit boek ben tegengekomen. Een afwisseling die Campert eigen is en die het lezen en herlezen van zijn boeken nooit saai maakt. Om er enkele uit te pikken: het surrealisme krijgt ruim baan in de beschreven dromen en roesachtige fantasieën van (niet alleen) Manning, de autobiografische elementen zijn herkenbaar voor wie iets meer van zijn leven en literaire denkbeelden weet, humor en zelfspot zijn nauw verweven en liggen vaak vlak onder de tekst. De filosofie krijgt een belangrijke rol bij Mannings zoektocht naar antwoorden op zijn existentialistische vragen.

De stijlwisseling kwam dit keer uit de pen van Henri Donk. Het artikel dat hij schreef voor zijn glamourblad n.a.v. het interview met Nora staat in hoofdstuk 9 integraal weergegeven. Prachtig hoe Campert hier de toon en de clichés van een middelmatige journalist weet te parodiëren! Het doet me terugdenken aan het plezier waarmee ik zijn Gouden dagen (volg link) las, alsnog een aanrader voor wie het gemist heeft.

Moeilijker wordt het om achter het thema te komen. Motieven zijn er genoeg: Ouders en kinderen, droom en fantasie, schrijven en schrijvers, film en theater, werkelijkheid of fictie, vluchten. Ze zijn niet over het hoofd te zien bij het lezen. En spelen hun rol bij meerdere personages.

Bij Manning zelf is de sleutelrol weggelegd voor het vluchten, de dromen en het schrijven. In zijn jonge jaren was Manning dichter, tot een collega opmerkte: Mannings thema is Leegte, maar helaas ook meteen zijn motief, zodat zijn werk niets inhoudt. Hij was ervan geschrokken en had de poëzie laten varen, maar het schrijven er nooit helemaal aan gegeven en schreef de laatste jaren scenario's voor films. Na zijn vlucht schrijft hij zijn dromen op en begint een dagboek om antwoorden te vinden. Als wees (zijn ouders kwamen om toen hij een baby was) werd hij grootgebracht in pleeggezinnen en vluchtte ook daar steeds weg. "Van het begin af aan, tot en met Berlijn, heeft mijn leven in het teken van de vlucht gestaan. Ik ontvluchtte mijn pleegouders. Ik ontvluchtte mezelf. Ik ging op de loop voor mijn schrijftalent: ik vluchtte weg in handigheidjes." In een droom wordt hem duidelijk wat er echt aan de hand is. "In een droom kan ik mezelf niet bedriegen. In een droom vertel je jezelf de waarheid, hoe onsamenhangend die op het eerste gezicht ook mag zijn."

In een interview zei Campert  dat het thema Ouders en kinderen is. Bijna alle personages hebben inderdaad een min of meer problematische verhouding met hun ouders, Walter Manning ook, juist door hun ontbreken . Een autobiografisch element in dit boek is zeker aanwezig. Want ook Camperts eigen jeugd is niet "normaal" verlopen: zijn ouders zijn gescheiden toen hij een peuter  was, zijn moeder was veel op pad als toneelspeelster, hij werd opgevoed bij grootouders en in de oorlog bij pleeggezinnen, zijn vader is omgekomen in een concentratiekamp. Hij benadrukt dat hij altijd prima verzorgd is geweest, maar toch pas tijdens het schrijven van Het Familiealbum (volg link) is er sprake geweest van  een zekere "Verzoening"  t.a.v. zijn vader. Het was begrijpelijk dat zijn moeder er niet voor hem kon zijn, ze moest immers voor de kost zorgen, maar toch ontbraken zo de 2 belangrijkste mensen tijdens zijn jeugd. Dat laat sporen na die de loop van de rest van je leven kunnen beïnvloeden.

Voor Walter Manning geldt dat hij stopt met vluchten en het leven en zijn in de steek gelaten poëzie weer tegemoet durft te treden. Maar ook het scenario's schrijven pakt hij weer op: "De dichter die hij was beschouwde het schrijven aan de film als brood op de plank, noodzakelijk voor het onderhouden van zijn poëzie." 

En wij, mijnheer Campert, kijken vol verlangen uit naar uw volgende dichtbundel!

Remco Campert - Hotel du Nord. Amsterdam, De Bezige Bij, 2013. Geb., 135 pg., isbn: 9789023484103.

(Interview: http://boeken.vpro.nl/radio/de-avonden/2013/september/remco-campert.html)

©JannieTr, 31 oktober 2013.