Ellen Deckwitz - Olijven moet je leren lezen

Verfrissende kijk op moderne gedichten

Ellen Deckwitz (Deventer, 20 mei 1982) is een Nederlandse dichter, schrijver en columnist. Ze schrijft onder meer voor NRC Next en NRC Handelsblad. In 2011 won ze met De steen vreest mij de C. Buddingh' prijs voor het beste poëziedebuut. Daarna volgden de dichtbundels Hoi feest (2012) en De blanke gave (2015). Haar werk verschijnt daarnaast in verschillende literaire tijdschriften en bloemlezingen en is voor een deel vertaald en gepubliceerd in het Duits, Zweeds, Engels, Arabisch, Mongools, Chinees en Frans. Ze draagt haar poëzie voor in binnen- en buitenland.

Genieten van poëzie

Deckwitz geeft regelmatig lezingen en workshops over literatuurgeschiedenis en schrijven. Ook in boekvorm draagt ze haar liefde voor de dichtkunst enthousiast uit. In 2015 verscheen Zo word je een geweldige dichter handboek voor de beginnende dichter. En in 2016 verscheen Olijven moet je leren lezen, een cursus genieten van poëzie. Het is een uitgebreide versie van deels eerder verschenen columns onder de noemer Dichten met Deckwitz in NRC Next.

In de inleiding merkt ze op dat er in Nederland veel meer gedichten geschreven worden dan gelezen. Amateurpodia, websites om gedichten te delen en de Turing Gedichtenwedstrijd (die jaarlijks meer dan tienduizend inzendingen ontvangt) bewijzen dat er een grote groep schrijvers is, maar de bedroevende verkoop van dichtbundels wijst erop dat ze nauwelijks gekocht en gelezen worden.

Ze wijdt die discrepantie niet aan onwil, maar aan onkunde: in het huidige literatuuronderwijs is er te weinig ruimte om leerlingen vertrouwd te maken met poëzie. En voor de overige potentiële poëzielezers geldt, dat ze geneigd zijn zich te beperken tot wat ze al een beetje kunnen en kennen. En poëzie hoort daar vaak niet bij, vooral geen moderne poëzie. Dat is jammer, vindt ze. Want wie er een beetje moeite voor wil doen, zal veel moois kunnen ontdekken. Of niet, maar dan heeft men het in elk geval met behulp van dit boek een eerlijke kans gegeven.

Vraag en antwoord

Olijven moet je leren lezen is verdeeld in 23 korte hoofdstukken die allemaal een vraag als titel hebben: vragen die Deckwitz tijdens haar lessen tegenkwam. Is vertaalde poëzie de moeite waard? Waarom rijmen er tegenwoordig zo weinig gedichten? Wat is het nut van poëzie? Is er poëzie die over de actualiteit gaat? Elk hoofdstuk wordt vooraf gegaan door een gedicht. Ze beantwoordt de vraag in klare taal, vaak met humorvolle vergelijkingen en verwijzingen naar het betreffende gedicht. Het stukje eindigt met een kader waarin tips voor verder lezen staan: bundels van de besproken dichter en anderen.

Een van de beste tips is naar mijn idee een bloemlezing aan te schaffen/lenen en te proberen daarin te ontdekken welke dichters je het meest aanspreken.

Emily Dickinson

De meeste besproken gedichten zijn van na 2000. Maar als ze de vraag beantwoordt: wie is de Vincent van Gogh van de dichtkunst? brengt ze Emily Dickinson (1830-1886) ter sprake. Een Amerikaanse dichteres die haar tijd ver vooruit was en met de vorm en inhoud van haar gedichten aan het begin van de modernisering van de poëzie heeft gestaan. En net als Van Gogh daar in haar leven nooit waardering voor heeft gekregen. Een mooi voorbeeld dat aangeeft, dat het logisch is dat ook de dichtkunst, net als de beeldende kunst, een ontwikkeling doormaakt. Daarvoor open willen staan kan een ander perspectief op de dichtkunst geven.

Jongeren

Binnen twee maanden is inmiddels de derde druk verschenen van Olijven moet je leren lezen. De schrijfstijl ervan is duidelijk op jongeren gericht, ook de voorbeelden en vergelijkingen zullen een oudere generatie soms ontgaan. Maar ik kan me niet voorstellen dat er zoveel exemplaren uitsluitend door jongeren en studenten zijn gekocht. Mijn vermoeden is dat vooral de generatie, die opgegroeid is met degelijk maar ouderwets poëzieonderwijs, blij is met dit boek. Met deze verfrissende kijk op moderne gedichten en hoe daarmee om te gaan, biedt het nieuwe mogelijkheden. Het zou mij niet verbazen als er bij leesclubs binnenkort minstens eenmaal per jaar een dichtbundel op de leeslijst komt te staan. En daar kan dit naslagwerk goede diensten bij bewijzen.

Ellen Deckwitz – Olijven moet je leren lezen. Amsterdam, Atlas Contact, 2016. Paperback, 160 pg., met lit opg. ISBN 978-90-450-3134-7. € 17,99.

@Jannie Tr, sept. 2016.

Deze recensie verscheen eerder op De Leesclub van Alles

Ik lees Nederlands 33/35.