John Jansen van Galen - Waar een wil is, is geen weg

Verdwalen in Nederland

Op het eerste gezicht een vreemde titel voor dit boek van wandelaar en journalist John Jansen van Galen (1940). Maar wie de ondertitel leest, begrijpt meteen wat hij bedoelt: het is tegenwoordig bijna onmogelijk om nog te verdwalen in Nederland, tenzij..... je er erg je best voor doet. En dat is precies waarnaar hij op zoek is gegaan: de mogelijkheden, omstandigheden en gebieden waar dat nog kan.

"Overal waar ik in Nederland loop, ben ik in de greep van een organisatie" citeert hij Koos van Zomeren. En zo is het ook: het hele land is overdekt met een dicht netwerk van paaltjes en paddenstoelen met gemarkeerde, uitgezette en nauwgezet beschreven wandelroutes. Gedetailleerde kaarten, wandelgidsen en de GPS doen de rest. Cynisch merkt Jansen van Galen op: "het is schier onmogelijk geworden te verdwalen in een land waarin het hele leven is verzekerd en uitgestippeld."

Maar waarom zou je dat willen? Verdwalen is namelijk iets anders dan struinen. Van de paden af is niet overal toegestaan, maar er zijn plekken waar het mag. Wie daarbij dan op een kaart of GPS vertrouwt zal niet echt het gevoel van verdwalen ervaren. Mijn ervaring is bovendien dat sommige mensen een beter richtingsgevoel hebben dan anderen, waardoor verdwalen ook al lastiger wordt. Maar alleen als je werkelijk verdwaald bent, voel je je pas echt volkomen, vrij, ongebonden en aan jezelf overgelaten, stelt Jansen van Galen. 

"Verdwalen roept gevoelens op uit je kindertijd: het is eng maar ook spannend, een beetje angstaanjagend en tegelijkertijd bevrijdend. Je staat er alleen voor. Het geeft een gevoel van beklemming maar ook van ongebondenheid. Je bent aan jezelf overgeleverd, kapitein op je eigen schip. En de wereld ligt voor je open."

Verdwaaltips

Aan de hand van zijn eigen ervaringen en de anekdotes van anderen stelt hij een aantal gebieden voor waar verdwalen nog mogelijk is, bewust opgezocht of per ongeluk. Spannende avonturen, die soms ook minder goed aflopen. Elk hoofdstuk eindigt met tips: waar het besproken gebied zich bevindt, hoe je er kunt komen en wat de horeca(on)mogelijkheden zijn. (Zelfs voor verdwalen hebben we blijkbaar aanwijzingen nodig.)

Hoewel de meeste verhalen over verdwalen uiteindelijk goed aflopen en daarmee vooral alleen een spannend avontuur opleveren, zijn er ook enkele met een tragische afloop. De Wadden, grotten, moerasachtige gebieden zijn voorbeelden van waar het goed mis kan gaan. Zo is het boek zowel een aanmoediging als een waarschuwing voor wie zich aangesproken voelt door de titel: Waar een wil is, is geen weg.  En let ook op de ondertitel: verdwalen in Nederland. In veel andere landen is dat een stuk gemakkelijker, maar ook riskanter...

Zelf heb ik niet echt de behoefte aan de radeloosheid en de paniek van het verdwaald zijn en ik zou dan ook voor een middenweg kiezen: vrij rondstruinen (waar dat is toegestaan!), maar met de GPS in de rugzak voor als ik echt de weg niet meer weet.

John Jansen van Galen - Waar een wil is, is geen weg: verdwalen in Nederland. Amsterdam, Atlas/Contact, 2017. 191 pg., met foto's en tips. ISBN:978-90-450-2630-5.

© Jannie Trouwborst, mei 2018.