Een duidelijk bewijs voor de gezondheidsvoordelen van contact met de natuur, zijn de zgn. Blue Zones: vijf plekken op aarde waar de langstlevende mensen wonen. Het zijn allemaal weinig verstedelijkte gebieden waar de natuur sterk aanwezig is. Om hun succesvolle boek Ikagai te schrijven hebben Francesc Miralles en Hector García één van die plekken uitgebreid onderzocht: het zogenaamde "dorp van de honderdjarigen" in het noorden van Okinawa, waar de bewoners midden in de jungle en dicht bij zee wonen.
Ze vroegen de bewoners naar hun eetgewoonten, lichaamsbeweging, relaties met hun buren en hun Ikagai: datgene wat hen ertoe drijft 's morgens hun bed uit te komen om weer aan een nieuwe dag te beginnen. Maar ze ontdekten dat ook de natuurlijke omgeving waarin ze leven een wezenlijke rol blijkt te spelen bij hun fysieke, mentale en spirituele welzijn.
Maar hoe moet dat dan met de stedelingen, vroegen de auteurs zich af. Ook voor hen geldt dat een geregeld contact met de natuur van levensbelang is. En zo gingen ze opnieuw op onderzoek uit en ontdekten dat er in Japan al meer dan 100 jaar een methode is die Shinrin-Yoku wordt genoemd, vrij vertaald: bos-baden. Het is het Japanse geheim voor beter slapen, minder stress en een gezond en gelukkig leven.
Het verloren paradijs heet het eerste hoofdstuk, waarin de auteurs de gedenaturaliseerde mens, te midden van de stress in de stad, plaatsen tegenover de mensen in Blue Zones en in groene steden. In het daarop volgende hoofdstuk Terug naar de Hof van Eden behandelen ze de geschiedenis van het contact tussen mens en natuur: van Boeddha en oude Japanse en Chinese wijzen en filosofen, via de Keltische mythologie van het bos, naar tenslotte het avontuur van Thoreau in zijn zelfgebouwde hut bij Lake Walden.
Dat de natuur heilzaam is en veel voor de gezondheid en gemoedstoestand van de mens kan betekenen, lijkt vanzelfsprekend. Maar tegenwoordig vragen we (terecht) om wetenschappelijk bewijs. Dat komt er in het derde hoofdstuk: De wetenschap van Shinrin-Yoku. We beseffen dat stadslucht vervuild is en boslucht zuiverder, maar er is meer aan de hand. Japanse onderzoeksinstituten ontdekten dat de fytociden die bomen afscheiden en die ingeademd worden hormonale veranderingen bevorderen die ten goed komen aan onze gezondheid. In het boek staan 10 grote gezondheidsvoordelen van Shinrin-Yogu die wetenschappelijk zijn aangetoond, waaronder versterking van het immuunsysteem, verlaging van de bloeddruk en het stressniveau. De literatuurlijst achterin het boek geeft onder meer de titels van de wetenschappelijke artikelen.
Na een hoofdstuk over de verschillende Japanse kunstvormen die verband houden met de natuur en die men onderdeel zou kunnen maken van het helende 'bos-bad" komen we aan de concrete toepassingen van Shinrin-Yoku in Japan, maar ook in andere landen waarin erkend wordt dat geregeld in de natuur verblijven belangrijk is voor de mens.
Maar verblijven in een bos is niet genoeg. Vijf stappen die in gedachten gehouden moeten worden zorgen ervoor dat we er het maximale uithalen. Ze zijn uitgewerkt en worden nog eens opgesomd in twee lijstjes: wat juist wel en wat niet te doen tijdens een Shinrin-Yoku. Oneerbiedig samengevat zou je kunnen zeggen: mindfulness en meditatie in het bos. Ook tips voor thuis krijgen een eigen hoofdstuk (thee, etherische oliën, planten in huis en tuin).
De tien principes van de Shinrin-Yoku in het dagelijks leven
Natuurlijk moet je het hele boek lezen om de essentie ervan te doorgronden. Maar de auteurs besluiten het boek met tien sterk verkorte regels.
1. Dompel je één keer per week onder in het groen.
2. Leef vanuit mindfulness
3. Knuffel eens een boom
4. Luister naar het lied van de vogels
5. Wandel zonder doel
6. Blijf even staan om adem te halen
7. Schrijf een haiku
8. Laat je inspireren door wabi-sabi
9. Neem een kop thee
10 Voel de yugen.
Nieuwsgierig naar wat yugen is? Misschien is dat nog wel de belangrijkste tip. Maar dat moet wie interesse heeft dan maar zelf lezen in dit geslaagde boek.
Francesc Miralles & Hector García - Shinrin-Yoku. Amsterdam, Boekenrij, 2018. 188 pg., ills., lit. opg. ISBN:978-90-225-8479-8
© Jannie Trouwborst, februari 2019.
Heb je het tv-programma Tokidoki ook gezien? Eén van de afleveringen gaat over yugen en dan gaat Paulien Cornelisse ook bosbaden met Japanners.
BeantwoordenVerwijderenIk wilde hetzelfde zeggen :)
VerwijderenJa dat heb ik gezien en dat was reuze interessant.
VerwijderenMooie recensie Jannie! Ik vind dit soort boeken prachtig (net als het boek Hygge) maar ik gun er mijzelf zelden tijd voor. Het boek ‘Dingen die je alleen ziet als je er de tijd voor neemt’ ligt al een jaar op mijn nachtkastje maar ik pak het zelden, jouw recensie zorgt er in ieder geval voor dat het boek nu binnen handbereik op tafel ligt.
BeantwoordenVerwijderenOke, gelukt; nu ben ik razend benieuwd naar yugen :)
BeantwoordenVerwijderenOndanks de mooie bespreking is dit geen boek voor mij (denk ik). Ooit heb ik een uitgebreide mindfulness cursus gedaan, maar werd daar juist erg onrustig van.
BeantwoordenVerwijderenZou ook niets voor mij zijn zo'n cursus. Je moet mindfulness in dit verband meer opvatten als: met je volle aandacht bij je omgeving zijn en genieten van alles wat er in de natuur te zien is en te horen, ruiken en voelen. Om de stress en de onrust in je hoofd los te laten en zonder bijgedachten of doelen van je wandeling te genieten. Met je kindjes erbij wordt dat nog gemakkelijker: zij maken je wel duidelijk wat er allemaal tijdens een boswandeling valt te beleven.
VerwijderenInteressant. Mooie boekbespreking. Misschien zal ik het boek eens inkijken. 'k Werk in het Japan Museum te Leiden en heb zo wat meer feeling gekregen voor dat land.
BeantwoordenVerwijderenDank je wel. Het Sieboldmuseum neem ik aan? Je boft maar, ik vind het een interessant museum. Japan is een intrigerend land. Met uitzonderlijke cultuuruitingen, Misschien omdat het als eiland heel lang een geïsoleerd bestaan heeft geleid?
VerwijderenJa inderdaad het Sieboldmuseum. 'k Werk er graag. De Japanse cultuur is zeker apart en ja eilandbewoners onderscheiden zich dikwijls in een regio. Neem ons Groot-Brittanië bijvoorbeeld!
Verwijderen