Mei 2019: wat las ik?

Ik heb best veel gelezen in mei. En ik heb van alle boeken genoten. Maar de energie om er daarna over te bloggen is nog steeds niet terug. Dus wederom slechts een overzicht met hier en daar wat commentaar. 

Margriet van der Linden - De liefde niet 

Samenvatting: Drie jonge vrouwen volgen een opleiding aan de Evangelische School voor Journalistiek. In hun studentenhuis wordt gerookt, gedronken en oeverloos geouwehoerd – toch is de sfeer er anders dan in andere studentenhuizen. Ze lezen samen de Bijbel. Ze praten over de toekomst die hun ouders voor hen hebben uitgestippeld. Het is 1989. Er hangt onweer in de lucht. M. besluit haar eigen weg te gaan. De breuk met haar verleden is pijnlijk – maar definitief. De liefde niet is een weergaloze coming-of-age-roman. (Uitgever Querido). 

In dit sterk autobiografische boek lezen we hoe het meisje M. worstelt met haar geloof en met haar geaardheid. Ze groeit op in een streng gereformeerd gezin in de Alblasserwaard. De toestanden doen een beetje denken aan Knielen op een bed violen, maar het perspectief is anders. We lezen hoe een kind dit leven ervaart: de angsten, de twijfels, de onzekerheden. Die nemen toe op het moment dat ze begint te vermoeden dat ze anders is. Dankzij boeken uit de bibliotheek begint ze te begrijpen wat er met haar is en hoopt ze dat het over gaat of dat ze het kan negeren. Nog steeds angstig voor de gevolgen vanuit het geloof en voor het oordeel van ouders en anderen. Een heel beklemmend verhaal, waarin ze pas aan het einde van haar opleiding de moed verzamelt voor zichzelf te kiezen. Met al het verdriet dat daar ook bij hoort.
In een TV-uitzending van M. deze maand over het belang van lezen, haalt Margriet van der Linden deze feiten aan, door te stellen dat zij, dankzij het lezen van boeken, beter kon begrijpen dat ze niet de enige was die met deze gevoelens worstelde. Het zal ongetwijfeld voor haar een drijfveer geweest zijn dit boek voor anderen te schrijven. Een ontroerend en boeiend boek! 

Jan van Mersbergen  - De onverwachte rijkdom van Altena. 

Samenvatting:  Het is een warme zomermiddag wanneer Frank en zijn zoon de dorpsstraat binnenrijden. Die straat is meestal uitgestorven, maar nu staat er een opvallend klein en broos persoon. Een Japanse heer, een exotische verschijning. Hij komt met het bericht dat Rochat overleden is; de man die dertig jaar geleden zonder opgaaf van reden een heel meer liet omheinen en afsluiten. Hij maakte daarmee een einde aan de lange dagen die de jeugd daar in de zomer doorbracht en zette zo een compleet dorp buitenspel, om – zo denken de mensen – zijn eigen hobby te kunnen beoefenen. Rochat werd door iedereen gehaat. Ook de dochter van Rochat duikt opnieuw op in het dorp. Waarom geeft ze Frank en zijn vrouw Marlies de sleutel van het hek rondom het grote meer? Marlies leidt de lezer door een legpuzzel van verhalen en mysteries. Na een nachtelijke zoektocht ontdekt ze samen met Frank dat het meer een geheim in zich draagt dat het gezin geweldige rijkdom kan geven. Wat doet zo’n plotselinge kans met je? Kies je ervoor om je eigen weg te gaan, of te delen? Met zijn nieuwe roman slaat Jan van Mersbergen een verrassende weg in. De onverwachte rijkdom van Altena laat zien dat delen pas zin heeft als iedereen ervan profiteert. Een intrigerend verhaal over afgunst en solidariteit onder de uitgestrekte hemel van de Nederlandse polder.(Achterflap). 

Hoewel ik in mijn vorige blog aankondigde dat ik er een uitgebreider blog over zou gaan schrijven, heb ik me bedacht. Er is intussen al zoveel positieve aandacht voor gekomen bij recensenten en bloggers, dat ik er weinig aan heb toe te voegen. Ik vind de structuur wel grappig: er wordt een cryptogram opgelost tijdens het vertellen van het verhaal door de ik-persoon, waarbij de opgaven tevens de titels van de hoofdstukken zijn en verband houden met de inhoud. Ook Japanse gezegden, wijsheden en sprookjes krijgen een rol. Er zit genoeg spanning in het verhaal, het is vlot geschreven. Maar als je een plank vol boeken van Van Mersbergen hebt staan, mag je toch ook wel zeggen dat je het niet per se beter vindt dan andere boeken van zijn hand. Toch is het een aanrader. 

A.N. Ryst - De nadagen

Samenvatting:  
Die avond sprak hij over de pil van Drion. ‘Jazeker,’ zei hij, ‘ja, dat vind ik een oplossing. Voor als het niet meer gaat.’
‘Hè ja,’ zei mijn moeder. ‘Lekker. En ik dan?’
Mijn vader haalde zijn schouders op. ‘Je stopt mij maar onder de grond. Alles is geregeld.’
‘Wou je hem in je nachtkastje leggen?’ vroeg mijn moeder.
‘Waarom niet,’ zei mijn vader.
Ze waren even stil. Klagend schuurde de bries rondom het huis.
‘Tja,’ zei mijn moeder. ‘Nou ja, als je het zo bekijkt... Misschien zou ik die pil dan ook moeten hebben.’
Mijn vader reageerde met een kort, haast jongensachtig lachje. ‘Als jij hem neemt,’ zei hij, ‘dan hoef ik hem niet meer.’

Haak en Juan Ellerts de Wit wonen in een afgelegen huis in Friesland. Hun zoon Niek beschrijft met verve en compassie de laatste jaren van hun huwelijk: een emotionele periode van confrontaties, van herinneringen en van afscheid, omlijst door het woeste land waarin zij zich, ooit, hadden teruggetrokken.
De nadagen is een monument voor de verloren tijd; een ontroerende, bevlogen en geestige vertelling over het onvermogen van mensen om elkaar te bereiken – over wat vergankelijk is, en over dat wat blijft. 

Nu ikzelf ouder begin te worden, zijn dit boeken die me nieuwsgierig maken. Hoe gaan anderen er mee om. Daar heb ik meer mee, dan met de levens van dertigers. Ook boeiend, maar niet altijd verrassend: ik heb het allemaal al meegemaakt. Maar wat nog komen gaat, dat is ongewis.
In een interview vertelde A.N. Ryst (pseudoniem van Pieter Joan Daniël Remmerts de Vries) dat hij al lang een dagboek bijhield en daarin opschreef wat hij zag en hoorde van zijn ouders. Omdat hij hoopte dat de woorden die zo bewaard werden meer zouden zeggen dan foto's als ze er niet meer zouden zijn. Die dagboeken en latere aantekeningen heeft hij gebruikt om het boek te schrijven.
Het gaat niet alleen over de laatste dagen. Er worden ook herinneringen opgehaald, zodat we een vrij compleet beeld krijgen van hun levens. Langzaam maar zeker worden we echter meegenomen in de aftakeling van zijn vader.
Ook hier is sprake van een sterk autobiografische roman. Ontroerend en toch ook met humor geschreven. De stijl doet me erg denken aan Voskuil, vooral in de dialogen en de beschrijving van alledaagse gebeurtenissen en familiesamenkomsten. Dat maakt het luchtiger, zelfs als het over de "nadagen" gaat. 

De Maand van de Filosofie 

Zoals gebruikelijk in de Maand van de Filosofie verscheen er weer een essay. Dit keer geschreven door Tim Fransen, cabaretier, filosoof en psycholoog. Maar ook voor het eerst ook een filosofisch kinderboek van Abdelkader Benali. 

Tim Fransen - Het leven als tragikomedie, over humor, kwetsbaarheid en solidariteit 

Samenvatting: Het menselijk bestaan is onlosmakelijk verbonden met een zekere tragiek. We zijn sterfelijk en kwetsbaar; we leven in een wereld waarin verschillende waarden met elkaar botsen. En we hebben het eigenaardige vermogen om allerlei existentiële vragen te stellen waar we geen antwoord op krijgen. Tot overmaat van ramp gaan we hiermee om door deze tragiek op allerlei manier te ontkennen. In Het leven als tragikomedie pleit Tim Fransen voor een herwaardering van het komische. Hij betoogt dat het komische niet een tegenpool is van het tragische, maar dat humor juist een alternatief perspectief biedt op ons onvermijdelijke falen. Een perspectief dat ons in staat stelt om het tragische onder ogen te zien, in plaats van een uitvlucht te zoeken in de vaak destructieve ontkenning ervan. En bovendien een perspectief dat een voedingsbodem kan vormen voor een gevoel van solidariteit met onze medestuntelaars. (Achterflap) 

Wie al eens een cabaretvoorstelling gezien heeft van Tim Fransen zal in het essay het een en ander herkennen. Het wordt nergens belerend, het is ook voor niet filosofen goed te volgen (is ook de bedoeling natuurlijk van zo'n uitgave), maar het opent ook je ogen en laat je een ander perspectief op ons geworstel in dit leven zien. Zelfs de humor ontbreekt niet: in de voorbeelden en in de soms hilarische voetnoten. Ik heb het met plezier gelezen en zal dat zeker binnenkort nog eens doen, want er wordt genoeg aangestipt dat niet alleen gelezen, maar ook overdacht dient te worden. 

Abdelkader Benali - Mijn broer en ik 

Samenvatting: Het is de warmste dag van de zomervakantie. Amira vindt het een perfecte dag om naar het zwembad te gaan. Ze wil dat haar broer Adam eindelijk een keer meegaat, om samen plezier te maken. Maar Adam zegt dat hij niet tegen chloorwater kan. Dat de hitte niet goed voor hem is. En dat hij naar de dokter moet voor alweer een controleafspraak. Smoesjes, vindt Amira, en het lukt haar Adam mee te krijgen.
Adam vindt het leuk in het zwembad. Hij maakt zelfs een bommetje om indruk te maken op een meisje van school. Maar dan begint Adam zich vreemd te gedragen. Hij slaat wartaal uit en praat over een systeem dat van slag is. Wat is er met Amira’s broer aan de hand?

Mijn broer en ik is het eerste filosofische kinderboek van de Maand van de Filosofie. Abdelkader Benali schreef een spannend verhaal dat aan het denken zet. Wat is in deze tijd van techniek en robots nog het verschil tussen echt en onecht? (Achterflap). 

Een leuk idee om ook voor kinderen een filosofisch getint verhaal te schrijven. Ik durf niet te zeggen of het kinderen zal aanspreken. Het is wel spannend en het vermoeden wat er aan de hand is, begint al vrij snel te dagen, maar zelfs de uitwerking daarna is nog spannend. En ook de vragen die het verhaal op kan roepen. Wat toch de bedoeling is van filosofie. Misschien wel een idee om het in de klas voor te lezen en er daarna over te praten. Ik schat vanaf een jaar of 9. Ik hoop in elk geval wel dat het niet bij deze ene keer blijft en dat ook volgend jaar weer een filosofisch kinderboek zal verschijnen.

En verder?

Deel twee van Het Bureau is uit. Daarover meer in een apart blog. Ik ben bezig geweest in De blinde wereld van Ellen Heijmerikx naar aan leiding van de lijst van onterecht vergeten schrijvers van Gerbrand Bakker. Maar dat was even teveel van het goede na de streng gereformeerde toestanden van Margriet van der Linden. Ik ben ermee gestopt. Ondertussen lees ik in Wolf van Maartje Laterveer. Afwisselende essays over feminisme.



© Jannie Trouwborst, mei 2019