Françoise Kist - Ik doe krant

Soms heeft het leven verrassingen in petto voor je die je onmogelijk van te voren had kunnen bedenken. Dat overkomt Françoise Kist nadat ze overstapt van een managementfunctie in het bedrijfsleven naar een non-profit organisatie om jonge mensen te helpen bij het richting geven van hun leven. Aanvankelijk richt ze zich vooral op studenten, maar op een dag staat er een Guinese jongeman op de stoep. In gebrekkig Nederlands vertelt hij wat hij gehoord heeft: "U helpt mensen". En dan: "Kunt u mij ook helpen?" Het overvalt haar, maar ze besluit het te proberen. "Ik weet het niet, maar ik ga met je meedenken" antwoordt ze. Deze Boubacar is de eerste, van een hele reeks jongens en een enkel meisje, die ze helpt. Ze zijn uitgeprocedeerd of verstrikt geraakt in de ingewikkelde wet- en regelgeving, treffen onwillige ambtenaren. Of kunnen soms domweg niet terug naar het land van herkomst en worden aan hun lot overgelaten.

"Ieder mens heeft het recht te streven naar een goed leven. Het zijn gewone mensen in ongewone omstandigheden", stelt ze. Die hetzelfde willen wat ieder mens wil: leren, werken, een huis, een gezin, een menswaardig bestaan. En zo wordt meedenken, meehelpen. Uit de verhalen in haar boek blijkt dat er nog veel meer mensen bereid zijn mee te helpen. Niet alleen advocaten, maar ook rijinstructeurs, leraren, donateurs, sympathisanten en vele anderen. Achterin wordt een indrukwekkende rij personen en instanties opgesomd.

Ze schrijft over haar beschermelingen in een opgeruimde, nuchtere stijl, doorspekt met de nodige humor, ondanks de treurigheid van de verhalen. Het zijn ongelooflijke verhalen, met twee kanten. Naast de keiharde opstelling van ambtenaren die de wet aan hun kant menen te hebben, is er de enorme motivatie van de jonge vluchtelingen. Er ontstaat een beschamend beeld van het Nederlandse beleid, humaan naar buiten, maar in de praktijk tekortschietend. Vrijwillig terugkeren bijvoorbeeld met een geldbedrag, het lijkt zo mooi. Maar wat als dat door corrupte ambtenaren in het land van aankomst meteen wordt afgepakt. Soms lukt het Françoise Kist de jonge mensen toch hier te laten studeren. Ze ronden een goede opleiding af, maar in het land van herkomst komen ze door vriendjespolitiek niet aan de bak. Of de hier bij elkaar gespaarde tractor, die een heel Afrikaans dorp uit de armoede had moeten helpen. Drie jaar later staat hij ergens in een schuurtje te verroesten, bij gebrek aan onderdelen en onderhoudsmogelijkheden. Want ze blijft ze opzoeken in die verre landen waarheen ze weer vertrekken. En ook daar vertelt ze over.

"Ik ben met ze opgetrokken en daarover gaat dit boek. Meedenken, dat is één. Dan volgt het meedoen, het meewerken en samenwerken. Medelijden? Nee, dat niet: waar hoop is, is leven en er waren veel vrolijke momenten. Wel lijden we sámen. Aan de onrechtvaardigheid in de wereld en de willekeur van het lot." 

Als ze aan Boubacar vraagt hoe hij in zijn levensonderhoud voorziet, zegt hij: "Ik doe krant". Hij doet een krantenwijk voor een andere jongen en ontvangt een deel van het loon. Na 10 jaar werken met en voor deze jonge mensen besluit Françoise Kist haar ervaringen op te schrijven "Ik doe boek", besluit ze. De verhalen zijn slechts een selectie van haar inspanningen. Want naast deze uitgeprocedeerde jonge mensen, werkt ze ook met vreemdelingen.

"Vreemdelingen die geen vreemdeling meer heten, maar het wel zijn: nieuwkomers, statushouders, nieuwe Nederlanders. Ook zij kloppen bij mij aan. Wat weten zij van Nederland? Wat weet Nederland van hen?  "Kan u mij helpen?"'

Nergens geeft zij haar mening over de zaken die passeren. Hoe onrechtvaardig ook. Ze laat het aan de lezer over er iets van te vinden. Zij beschrijft slechts wat ze doet: luisteren naar de wensen van de jonge mensen en helpen, ook als het heel moeilijk wordt. Dat maakt het tot een hoopvol boek: te weten dat er mensen als Françoise Kist bestaan, gesteund door een hele achterban.

Françoise Kist - Ik doe krant: belevenissen van een vrouw die op een dag besluit jonge vluchtelingen te gaan helpen. Amsterdam. Balans, 2019. Pb., 199 pg. ISBN:9789463820356.

© Jannie Trouwborst, januari 2020.