Nils Uddenberg - De oude man en de kat, een liefdesgeschiedenis

Ooit nam Nils Uddenberg zich voor nooit de verantwoordelijkheid voor een huisdier te nemen, hoewel hij als kind van de katten thuis genoot. Eenmaal met pensioen wordt die overtuiging alleen maar sterker, want samen met zijn vrouw wil hij kunnen reizen zonder zorgen om een achtergebleven kat of hond.  Maar dan, op een koude winterdag, meldt zich een katje, dat blijkbaar heeft besloten bij hem te willen horen. Het slaapt eerst in het schuurtje en zorgt kennelijk zelf voor zijn of haar voedsel. Als Nils en zijn vrouw een paar dagen van huis zijn, hoopt hij stilletjes dat het beestje weer verdwenen is, maar dat blijkt niet zo te zijn.

Het boekje is een verslag van hoe de relatie tussen Poes en Nils zich ontwikkelt, hoe het diertje zich steeds meer in het leven (en in het hart) van Nils nestelt. Daarbij stelt hij zichzelf (als psycholoog) allerlei vragen over de drijfveren van zowel Poes als hemzelf, om deze relatie aan te gaan en probeert hij het gedrag van Poes, maar ook zijn eigen reactie daarop, te duiden. Ook allerlei filosofische vragen komen voorbij. Naast de geschiedenis van de kat als huisdier en bv. de vraag waarom katten zich anders gedragen t.o.v. hun baasjes dan honden. 

De talloze vragen die Nils opwerpt en tracht te beantwoorden maken het verhaal boeiend.  Wordt ze teveel verwend, heeft ze jeugdtrauma's, waar was ze voor ze bij Nils terechtkwam? Houdt Poes op dezelfde manier van Nils, als hij van haar? Kun je de gevoelens en behoeftes van een dier wel vergelijken met die van een mens. De lezer mijmert vanzelf mee met de gedachten van Nils.

De zich ontwikkelende liefdesgeschiedenis tussen beiden vormt een soort van spanningsboog. Blijft Poes of verdwijnt ze weer, waar is ze als een poos niet op komt dagen? Het duurt even voor Nils beseft dat hij haar niet meer missen wil.

"Poes en wij zijn een deel van elkaars leven geworden. Niet dat we elkaar begrijpen, maar we hebben het best goed samen. Ze is inmiddels helemaal afhankelijk van de service die we haar bieden en ze houdt ons actief. We krijgen een beetje beweging als we met haar spelen, haar zoeken of van de muizen af proberen te komen die ze mee naar binnen heeft genomen. En niet te vergeten moeten we vaak hartelijk om haar lachen en dat schijnt het leven te verlengen. Bovendien hebben we iemand aan wie we onze aandacht en zorg kunnen geven en dat is soms even belangrijk als zelf zorg en aandacht krijgen.
Voor mij is het een filosofische uitdaging geworden om in elk geval een beetje te begrijpen hoe haar wereld eruit ziet. Poes is tenslotte een deel van mijn dagelijkse omgang en je wilt je naasten immers graag begrijpen. Zelfs als het een kat is."

Een lief boekje, dat niet alleen kattenliefhebbers zal bekoren.

Nils Uddenberg (1938) is psycholoog en schrijver. Als hoogleraar was hij verbonden aan de universiteit van Lund. In 2003 werd hij onderscheiden met de Augustprijs, de belangrijkste literaire prijs in Scandinavië. De oude man en de kat groeide uit tot een internationale bestseller.

Nils Uddenberg - De oude man en de kat: een liefdesgeschiedenis. Amsterdam, Balans, 2019. Vert. uit het Zweeds door Elina van der Heijden en Wiveca Jongeneel. Pb., 173 pg., ills. ISBN: 9789463820233.

© Jannie Trouwborst, januari 2020