Julia Wouters - De ZIJkant van de macht

Januari 2021. De politieke partijen lopen zich warm voor de verkiezingen op 17 maart. De kandidatenlijsten voor de Tweede Kamer worden vastgesteld. Wat opvalt, is het record aantal vrouwelijke lijsttrekkers. Ook staan er meer vrouwen op verkiesbare plaatsen dan er nu in de Kamer zitten. Zou er dan eindelijk een barst komen in het bolwerk van vooral witte mannen in wat een afspiegeling van onze bevolking zou moeten zijn? Want dat we er nog lang niet zijn, moge duidelijk zijn. En niet alleen vrouwen zijn er ondervertegenwoordigd.

Julia Wouters (1968) kent de Nederlandse politiek door en door. Zij is politicoloog en was elf jaar lang de rechterhand van Lodewijk Asscher als zijn politiek adviseur en speechschrijver. Daarvoor werkte ze als journalist en als parlementair verslaggever bij verschillende actualiteitenprogramma’s. De ondertitel van haar boek De Zijkant van de macht luidt: Waarom de politiek te belangrijk is om aan mannen over te laten. Deze quote komt van Els Borst (Minister van Volksgezondheid in de kabinetten Kok I en Kok II. In het laatstgenoemde kabinet was ze tevens tweede vicepremier.). Twee andere toepasselijke quotes die ze als motto hanteert, zijn: Ik heb het nog nooit gedaan, dus ik denk dat ik het wel kan (Pippi Langkous) en Je gaat het pas zien als je het door hebt (Johan Cruijff).

Want wat is de reden, volgens Wouters, dat er in onze politiek naar verhouding zo weinig vrouwen actief zijn? Dat in de kabinetten van de laatste jaren steeds minder vrouwen benoemd worden? Dat er op dit moment zelfs minder vrouwen in de Tweede Kamer zitten dan een aantal jaar geleden, dat ook in de gemeenteraden het aantal vrouwen aan het afnemen is? Ligt dat aan de mannen die nu nog de dienst uitmaken of zouden ook de vrouwen zelf stappen moeten zetten? Maar hoe dan en wat zijn de belemmeringen?

In een heldere analyse, vol herkenbare anekdotes, schets ze een compleet beeld van de huidige status quo en geeft ze adviezen hoe daar verandering in gebracht zou kunnen worden. Waarbij de quotes van Pippi Langkous en Johan Cruijff een belangrijke rol spelen.

Ze begint haar boek met de geschiedenis van vrouwen in de politiek. Het is goed om eens op een rijtje te hebben welke rol vrouwen gespeeld hebben bij het verkrijgen van het algemeen kiesrecht (ook voor mannen zonder een hoog inkomen!) en om zelf gekozen te kunnen worden in de Tweede Kamer. De eerste en tweede feministische golf geven hoop. Maar daarna stokt het, er is zelfs sprake van een terugloop van de deelname van vrouwen in de politiek. Dat vrouwen daar belangrijke dingen kunnen doen, laat ze met voorbeelden uit het verleden zien in het volgende hoofdstuk: Vrouwenzaken vragen om vrouwelijke politici.

In de daarop volgende hoofdstukken komen alle mogelijke redenen en oorzaken aan bod die ervoor zorgen dat het moeilijk is, maar ook soms gewoon angstaanjagend lijkt, om je als vrouw in de politiek te kunnen manifesteren. Elk hoofdstuk vat in aparte kaders de tips en aandachtspunten nog eens samen. Allereerst is er het vechten tegen alledaags seksisme en hardnekkige vooroordelen. Hoe het te herkennen en te ontdekken hoe daar mee om te gaan. Dan het weerleggen van de bewering van Rutte dat zijn kabinet weinig vrouwen bevat omdat ze niet te vinden zouden zijn. Hij heeft niet goed genoeg gezocht, stelt Wouters, maar, geeft ze toe, het ligt er ook aan hoe je vrouwen benadert. 

Zoals uit meerdere hoofdstukken blijkt, zijn er grote verschillen tussen het gedrag en de reacties van mannen en van vrouwen. Waar een man bijvoorbeeld vrij snel toestemt om aan een kabinet deel te nemen, heeft een vrouw meer tijd nodig. Omdat haar overwegingen anders zijn. Allerlei aspecten die daarbij een rol spelen behandelt ze in de hoofdstukken over de slangenkuil die de politiek kan zijn, geen excuustruus willen zijn, sisterhood en de krabbenmand,  mediaolgica en machisma, tranen en emoties, uiterlijkheden en onheuse bejegening, de eventuele kinderen, domineren (je niet laten wegdrukken en je laten gelden waar nodig). 

Er is werk aan de winkel voor vrouwen die de politiek in willen. De anekdotes waarmee Wouters dat illustreert zeggen genoeg. Maar het kan wel. En ze zijn hard nodig. Niet om tegenover de mannen geplaatst te worden, maar om het evenwicht te herstellen in de besluitvorming. Waarbij een vrouwelijke inbreng noodzakelijk is. In het slothoofdstuk: Met man en macht zet ze nog eens uiteen wat mannen kunnen doen om het voor vrouwen mogelijk te maken om prettig samen te kunnen werken voor de publieke zaak. Ze zijn zich vaak niet eens bewust van de vooroordelen waarmee ze naar vrouwen in de politiek kijken en hen de maat nemen. Al zijn er gelukkig genoeg die open staan voor verandering. Ook zij krijgen het woord.

Een vlot geschreven en prettig leesbaar boek, waarin veel bekende politici (vrouwen èn mannen) hun zegje doen en sprekende voorbeelden geven bij het betoog. Met verrassende inzichten en praktische tips om de samenwerking tussen mannen en vrouwen in de politiek tot een succes te maken.

Julia Wouters - De zijkant van de macht. Waarom de politiek te belangrijk is om het aan mannen over te laten. Amsterdam, Balans, 2019 Tweede dr., 272 pg., met lit. opg. ISBN:978-94-600-3881-5.

©Jannie Trouwborst, februari 2021.