Inleiding
De Amerikaanse Frances Gray Patton (1906-2000) schreef korte verhalen en novellen. Good morning Miss Dove (1954) werd een bestseller, die in 1956 zelfs werd verfilmd en in 1955 o.a. in een Nederlandse, Duitse en Franse vertaling verscheen. Als Salamanderpocket is het boekje geregeld herdrukt. De uitstekende vertaling is van An Rutgers van der Loeff-Basenau, bekend van jeugdboeken als Lawines razen, De kinderkaravaan en Ze verdrinken ons dorp. Goedemorgen Juffrouw Duif is een alleraardigste novelle, die ruim 50 jaar na verschijning nog steeds de moeite waard is om gelezen te worden en niet gedateerd overkomt.
Samenvatting
In Reigersplaat, een kleine provincieplaats, krijgen de kinderen al generaties lang op de lagere school gedurende 6 jaar aardrijkskundeles van Juffrouw Duif. Maar wat belangrijker is: ze beperkt zich niet tot het overbrengen van deze kennis alleen, ze brengt de kinderen tegelijkertijd belangrijke levenslessen, orde en netheid bij. En al noemen de mensen haar Juffrouw Duif de Verschrikkelijke, toch houden ze ook van haar. En Reigersplaat zou Reigersplaat niet meer zijn zonder juffrouw Duif. Ze lijkt de enige zekerheid in hun leven en dat van hun kinderen. Maar dan wordt Juffrouw Duif plotseling ziek. Iets wat zowel voor haar als voor de bewoners van Reigersplaat tot grote verwarring, onzekerheid, maar ook verhelderende inzichten leidt.
Genre: een streekverhaal kunnen we het niet noemen: ook al wordt de dorpsgemeenschap overtuigend beschreven, het verhaal zou zich overal af kunnen spelen. Eventueel zouden we het een psychologische novelle kunnen noemen: de typeringen van zowel de dorpelingen, de leerlingen, als Juffrouw Duif zelf zijn raak beschreven en Juffrouw Duif zelf maakt wel degelijk een zekere ontwikkeling door. Maar misschien past “humoristische novelle” toch het best.
Thema: Je zou kunnen stellen, dat het boekje in wezen gaat over de zin van het leven, al klinkt dat eigenlijk te zwaar voor dit amusant vertelde verhaal. Juffrouw Duif heeft haar hele leven vol toewijding in dienst gesteld van het welzijn en de opvoeding van de aan haar zorgen toevertrouwde leerlingen. Tijdens haar ziekbed blikt ze daarop terug en tijdens haar narcosedromen komt een alternatief, veel minder serieus leven naar boven borrelen. Maar uiteindelijk beslist ze toch, dat haar leven zoals ze het geleefd heeft, voor haar het meest zinvol was.
Structuur: Het verhaal kent geen hoofdstukindeling: het loopt door, met hier en daar een witregel voor het verspringen van tijd of onderwerp. Daarbij zijn het chronologisch vertelde verloop van de ziekte van Juffrouw Duif en haar herinneringen aan individuele leerlingen en gebeurtenissen op een natuurlijke manier met elkaar verweven.
Vertelperspectief: Er is sprake van een auctoriale verteller: een enkele keer richt die zich rechtstreeks tot de lezer, een enkele keer zit die in het hoofd van juffrouw Duif of (sporadisch) in het hoofd van een van de andere personen, maar meestal beschrijft die vrij neutraal het gedrag van Juffrouw Duif, haar herinneringen en de gebeurtenissen in Reigersplaat.
Personages: Juffrouw Duif is een round-character: door het gekozen perspectief leren we haar goed kennen. De meeste andere personen uit het verhaal zijn flat-characters, vaak bijna typetjes. Toch spelen ze allemaal op overtuigende wijze hun rol.
Taalgebruik en stijl zijn in deze novelle van grote invloed. Zij maken dat het verhaal ook nu nog zo goed te lezen is. Het is duidelijk dat Frances Gray Patton een scherp observeringsvermogen en een goed psychologisch en pedagogisch inzicht bezat (zij gaf zelf ook les). Voeg daarbij de puntige manier waarop ze deze observaties onder woorden kon brengen en de consequente manier waarop ze de werkwijze en de inzichten van juffrouw Duif vorm bleef geven en je hebt de ingrediënten voor een vermakelijk boek. Of je het nu wel of niet eens kunt zijn met haar pedagogische methoden en inzichten, je krijgt toch een zwak voor deze “strenge” Juffrouw Duif.
Kortom: ik heb er van genoten. Het is amusant, onderhoudend, niet gedateerd en vlot leesbaar. Het past wel in het jaar van De Gelukkige Klas: zo’n 50 jaar later, in Amerika, een juffrouw i.p.v. een meester. Maar met het hart voor de kinderen op de juiste plaats. Dus gewoon lezen, zou ik zeggen!
Amsterdam, Querido, 1969. Salamanderpocket 205, 186 p. (De eerste druk is uit 1955, in 1977 is nog een herdruk verschenen als Salamander met omslag van Fiep Westendorp). Het boekje is nog ruimschots tweedehands te koop voor ca. 2 euro).
© JannieTr, januari 2008.
Voor een biografie en bibliografie zie: http://en.wikipedia.org/wiki/Frances_Gray_Patton
Geen opmerkingen:
Een reactie posten