Sanneke van Hassel - Ezels

Eigenlijk houd ik niet zo van e-books, maar voor de voorjaarsvakantie heb ik toch maar een uitzondering gemaakt en twee verhalenbundels via de bieb op mijn tablet geladen. Met een paar ondernemende kleintjes in de buurt is het gelukt er een uit te lezen. Dat heb ik eenmaal thuis nog maar eens over gedaan, om een weloverwogen blogje te kunnen schrijven. Met als conclusie: korte verhalen schrijven is een vak op zich en Sanneke van Hassel beheerst dat buitengewoon goed.

Samenvatting

In Ezels maken we onder andere kennis met een Chinese loempiabakker en zijn stille liefde, met een moeder die alleen door Cornwall trekt en een Amerikaanse op weg naar het Como-meer. Sanneke van Hassel haalt haar personages uit hun vertrouwde omgeving en stelt ze voor beslissende keuzes. Weggaan of blijven, de waarheid zeggen of liegen, vreemdgaan of trouw zijn – Van Hassel laat zien dat het maken of het ontlopen van een keuze vaak op hetzelfde neerkomt. In deze verhalenbundel schetst Sanneke van Hassel de menselijke soort met mildheid en verbazing – intussen de vraag openlatend wie de werkelijke ezels uit de titel zijn. (Achterzijde).

Leeservaring

Over verhalenbundels worden graag een paar vooroordelen gespuid: de verhalen zijn zo kort dat je ze snel weer vergeet en met wat meer moeite zou van het korte verhaal een hele roman gemaakt kunnen worden. S.v.H. laat zien dat het ook anders kan.

Alle verhalen spelen zich binnen enkele uren, hoogstens een dag, af. Flash-backs zijn er nauwelijks, relevante feiten uit de voorgeschiedenis van de hoofdpersonen worden subtiel in het verhaal geweven. Ze gaan over gewone mensen, met de gebruikelijke beslommeringen, zorgen en dromen. Er lijkt weinig opzienbarends aan de hand. Maar dan doet zich een gebeurtenis voor die een mechanisme in gang zet, dat onontkoombaar leidt naar een verrassende plot. Er wordt iets verwacht van de hoofdpersoon, een beslissing, een daad, een definitieve keus. Niet iedereen kan die even goed maken en juist die onzekerheid, de aarzeling, de gelatenheid, de impulsiviteit en de spijt kan S.v.H. zo goed suggereren zonder het ergens expliciet te verwoorden, dat je er zelf tijdens het lezen ook onzeker van wordt. Er is inlevingsvermogen nodig om deze verhalen ten volle te ervaren en ze laten je na de laatste zin niet meer los. 

Drie verhalen wil ik nader noemen, omdat ze me het meest raakten. De eerste, Het is muis, gaat over een directrice van een kinderdagverblijf die een hekel heeft aan een van de kinderen en waarschijnlijk (je moet nu eenmaal tussen de regels lezen in deze bundel) ook niet dol is op haar werk. De beslissing die ze op een bepaald moment neemt om voorlopig geen last meer van een 3-jarige meisje te hebben, heeft gevolgen die ze niet kon voorzien. Het is moeilijk om je in haar te verplaatsen en de plot, die je op een gegeven moment voelt aankomen, zou je het liefst niet willen lezen. De koude rillingen lopen je over de rug. En laten je in verwarring achter, omdat het moeilijk inschatten is hoe ze de afloop zelf ervaart.

Het tweede is Ezels. Een gescheiden man van middelbare leeftijd met een dochtertje dat bij haar moeder woont, is met zijn jongere vriendin op weg naar een vakantieadres. Ze stoppen onderweg bij een boerderij-café om koffie te drinken. Zijn vriendin houdt zich vooral bezig met de dieren, in het bijzonder met de jonge katjes. Ze zou er een mee willen nemen. Hij wil dat niet. Maar schat zijn kansen in op een geslaagd weekend: als hij toegeeft, dan verdwijnt misschien die doffe, lusteloze blik in haar ogen en wordt hun relatie vast wel weer wat vuriger. Maar uiteindelijk zet ze het beestje weer neer en uit het gesprek dat dan volgt, wordt er heel veel duidelijk over de oorzaak van haar doffe blik en het onbegrip bij haar vriend. Ik wil er niet niet meer over zeggen, omdat dit een van de plekken is waarop S.v.H. toont hoe je heel andere dingen kunt laten zeggen om toch duidelijk te maken wat er echt speelt. En dat is in dit geval de plot van het verhaal.

De laatste is Indian time. Een jonge, getrouwde vrouw, moeder van twee kleine kinderen, ontmoet bij toeval een man die er door afkomst en uitrusting uitziet als een indiaan. Hij probeert een afspraakje met haar te maken, maar ze gaat er niet op in, gooit zijn telefoonnummer weg. Eenmaal thuis, in de routine van de dagelijkse drukte met kinderen, boodschappen, koken, colleges voorbereiden, begint het toch te kriebelen. Ze weet te achterhalen waar ze hem opnieuw zou kunnen ontmoeten. Het gaat bij deze samenvatting niet om de plot, die moet je zelf maar lezen, maar om de manier waarop S.v.H. je meetrekt in de verwarring, impulsiviteit, beslissingen die niet echt genomen worden, de onzekerheid, de aarzeling, het ongemakkelijke. Was het het waard, was het nodig, heeft ze spijt? Nergens krijg je directe antwoorden,: lees, voel mee en denk er over na. Er zijn meer antwoorden mogelijk dan je denkt. 

Nergens klinkt afkeuring of verbazing door voor de beslissingen die er wel (of niet) genomen worden. Nergens staat er iets over hoe het verder zal gaan met de hoofdpersonen. Het zijn verhalen die je bijblijven (eerste vooroordeel geslecht) omdat ze je niet loslaten, omdat ze niet af zijn, omdat ze alleen laten zien dat er zomaar iets gebeurt (of juist niet) en dat dat gevolgen kàn hebben. Je mag er zelf over nadenken welke dat zouden kunnen zijn. En daarom zijn het ook geen verhalen waar je een hele roman van zou kunnen maken (tweede vooroordeel geslecht). Daarmee zou nl. de kracht van de suggestie waarmee ze geschreven zijn, verdwijnen. 

Tel daar nog bij op: een rustige, heldere stijl, die goed past bij het dagelijks leven waarin de verhalen zich afspelen. En je hebt een geslaagde verhalenbundel in handen. Zo wil ik er nog wel meer lezen.

Sanneke van Hassel - Ezels. Amsterdam, De Bezige Bij, 2012. E-book, 176 pg. ISBN: 9789023467441

© JannieTr, maart 2016. 

 Ik lees Nederlands 2016: 12/35.