Jan Terlouw - Kop uit 't zand

Jan Terlouw behoeft geen introductie. Wie hem niet kent van zijn kinderboeken of de spannende romans samen met zijn dochter, kent hem beslist als politicus. Zijn zorgen over het klimaat bracht hij onlangs tijdens een lang televisie-interview nadrukkelijk onder de aandacht in een emotioneel betoog. Hoewel velen nog lang smalend napraatten over "het touwtje uit de brievenbus" zijn uiteindelijk de boeken die in het interview ter sprake kwamen van groter belang. Het zijn opnieuw een jeugdboek: Het hebzuchtgas, en daarnaast Kop uit 't zand, een novelle over het klimaat.

Hoewel ik me bewust ben van de gevaren van de klimaatveranderingen en de noodzaak de CO2 uitstoot te beperken en daar graag mijn bescheiden bijdrage aan wil leveren, ben ik geschrokken van wat ik dankzij de novelle van Terlouw bijleerde. Om deze belangrijke informatie onder de aandacht te brengen van zoveel mogelijk mensen heeft hij die in deze novelle verwerkt. Ik kan niet stellen dat het een literair hoogstandje is geworden. Maar wel een aardig achtergrondverhaal bij een belangrijke boodschap en juist door die boodschap het waard om besproken èn gelezen te worden.

Het verhaal speelt voor een groot deel in een denkbeeldige (maar niet onwaarschijnlijke) toekomst. Bart is afgestudeerd in de Weg- en waterbouw in Delft. Hij is getrouwd met Fleur, juriste. Op een symposium ontmoet hij Arie, die bij Rijkswaterstaat werkt. Ze raken bevriend en biljarten geregeld samen. Arie probeert Bart te overtuigen dat het noodzakelijk is om maatregelen te nemen tegen de stijging van de zeespiegel en dat de CO2 uitstoot beperkt moet worden om erger te voorkomen. Op zijn werk bij Rijkswaterstaat wordt er niet naar hem geluisterd en ook Bart denkt dat het allemaal wel meevalt. Zijn onmacht om zijn reële zorgen duidelijk te maken, drijft Arie tot wanhoop en hij neemt een drastisch, afschuwelijk besluit.

Bart voelt zich geroepen het levenswerk van Arie voort te zetten, maar niet met evenveel inzet. Het zet allemaal weinig zoden aan de dijk. De politiek reageert ook nogal laconiek. Het leven kabbelt voort, halfslachtige maatregelen zouden het tij moeten keren, maar dat die niet voldoende zijn, blijkt als er een enorme watersnoodramp uitbreekt. De inmiddels bijna volwassen kinderen van Bart en Fleur nemen het heft in eigen handen: ze hebben geen geloof meer in de loze beloftes van de politiek en in de capaciteit van de wetenschappers om veranderingen af te dwingen. Het gaat immers om hun toekomst en die van hun kinderen. Toch zijn er nog enkele rampen nodig om er voor te zorgen dat men echt naar hen luistert.

Tussen de regels door maakt Terlouw duidelijk hoe de stand van zaken wat betreft het klimaat nu is, wat er te verwachten valt en waarom het omslagpunt nadert, waarop een ramp niet meer te voorkomen is. Welke mechanismen er dan in werking treden die elkaar alleen nog maar zullen versterken en niet te stoppen zijn. Angstaanjagend. En overtuigend.

Geen sterren van mij voor deze novelle. De inhoud is vele malen belangrijker dan de vorm. Het verhaal leest gemakkelijk weg, maar des te ongemakkelijker is de boodschap. Kop uit 't zand dus en allemaal lezen. En dan met kennis van zaken besluiten wat het juiste antwoord op deze noodkreet moet zijn.

Jan Terlouw - Kop uit 't zand, een novelle over het klimaat. Uitgeverij De Kring, 2016. Pb., 95 pg. ISBN:978-90-6297-046-5.

© Jannie Trouwborst, april 2017.