Meik Wiking - Hygge: de Deense kunst van het leven

"Ik heb de beste baan van de wereld. Ik onderzoek waar mensen gelukkig van worden. Op het Happiness Research Institute, een onafhankelijke denktank die zich bezig houdt met welzijn, geluk en kwaliteit van leven, onderzoeken we de oorzaken en effecten van menselijk geluk en werken we aan de verbetering van de kwaliteit van leven van mensen over de hele wereld."

Aldus Meik Wiking (hoofd van het Instituut en onderzoeker) in zijn inleiding bij Hygge: de Deense kunst van het leven. Diverse internationale onderzoeken wijzen Denemarken geregeld aan als het gelukkigste land ter wereld. Wiking is ervan overtuigd dat dat te maken heeft met het moeilijk te vertalen begrip 'hygge'. In een mooi vormgegeven boek wisselt hij statische gegevens en vergelijkingen met andere (voornamelijk West-Europese) landen af met voorbeelden van hygge in Denemarken en geeft tips voor wie zelf met deze lifestyle aan de slag zou willen gaan.

Een exacte vertaling geven van 'hygge' is niet goed mogelijk. In het Nederlands komt 'gezelligheid' nog het meest in de buurt, maar hygge is meer. Daarbij komt dat de Denen het woord aan allerlei voorwerpen en omstandigheden vastplakken: zo zijn er hyggesokken, een vrijdagshygge, iemand is in een hyggestemming, of kiest voor een hyggemoment in zijn hyggekrogt (een hoekje waar je gezellig kunt zitten).

Voor de Denen is hygge in de eerste plaats een sociaal gebeuren: een prettig samenzijn met een kleine groep familieleden of vrienden, liefst binnenshuis. Traditie, de kwaliteit van het contact , gelijkwaardigheid en harmonie spelen daarbij een belangrijke rol. Elke vrijdagavond bijvoorbeeld met het hele gezin of met goede vrienden een bordspel spelen, kaarsen aansteken en bij de open haard zitten praten. Niemand heeft het hoogste woord, men luistert naar elkaar en maakt samen lekkere hapjes klaar. 

Het boek staat vol met 'hyggelige' voorbeelden, van recepten tot kleding, van seizoensideeën tot verlichting en meubeltips. Alleen daarom al is het een inspirerend boek: voor ieder wat wils, er is zelfs een hoofdstuk 'hygge voor de kleine beurs'. Maar daarnaast zijn de terloops opgesomde onderzoeksresultaten zeker ook het lezen waard.

In een land waar de weersomstandigheden verre van ideaal zijn en dat de hoogste belastingtarieven ter wereld heeft, wonen de gelukkigste mensen ter wereld. Hoe kan dat? Door de verzorgingsstaat, stelt Wiking. De Denen staan volkomen achter het idee van de verzorgingsstaat, die via de belastingen collectieve rijkdom omzet in welzijn. Ze zien het niet als belasting betalen, maar als investering in de maatschappij. De verzorgingsstaat beperkt de risico's voor burgers en gaat daarmee gevoelens van angst en onzekerheid te lijf en verhindert dat men extreem ongelukkig wordt. Gratis gezondheidszorg voor iedereen, gratis universitair onderwijs en relatief royale secundaire arbeidsvoorwaarden dragen eraan bij dat ook degenen die het niet zo breed hebben gelukkiger zijn dan in andere rijke landen.

Maar uit zijn onderzoek blijkt dat ook hygge een rol speelt. Sociale relaties zijn van doorslaggevend belang en die zijn met een kortere werkweek en via kleinschalige activiteiten binnenshuis bijvoorbeeld vanzelfsprekender. Daarnaast valt het onderlinge vertrouwen op en het gevoel van vrijheid en controle over het eigen leven. Wiking denkt dat hygge en geluk met elkaar samenhangen omdat hygge het dagelijks geluk nastreeft en omdat sommige aspecten van hygge leiden tot geluk. Tot slot gaat hij nog even in op welke dat zijn (het sociale vangnet, genieten en dankbaarheid o.a.).

Politieke leiders willen weten waarom de ene maatschappij gelukkiger is dan de andere. Verschillende landen willen meten hoe succesvol ze zijn als maatschappij, niet alleen aan de hand van economische groei, maar ook in hoeverre de kwaliteit van leven is verbeterd. Het bruto binnenlands product is niet overal meer de belangrijkste indicator voor groei. Daarbij haalt hij Robert Kennedy aan, die veertig jaar geleden al opmerkte:

"Het bruto nationaal product zorgt niet voor gezonde kinderen, de kwaliteit van hun opleiding of het plezier in hun spel. Het behelst niet de schoonheid van onze poëzie of de sterkte van onze huwelijken, de intelligentie van ons publieke debat of de integriteit van onze ambtenaren... Kortom, het meet alles behalve datgene wat het leven de moeite waard maakt." 

Met mooie foto's en inspirerende ideeën, qua lifestyle èn op het gebied van onze veranderende maatschappij, is het een fijn lees- en kijkboek voor een breed publiek.

Meik Wiking - Hygge: de Deense kunst van het leven. Vert. uit het Engles door Barbara Lampe. Amsterdam, Lev., 2016. Geb., 287 pg., isbn:978-94-005-0818-7

© Jannie Trouwborst, april 2017.