Diane Broeckhoven - De Poppendokter

Hendrik Roest (10) en zijn Joodse bovenbuurmeisje Esther Levine (7) spelen argeloos in de beschutte binnentuin van hun Amsterdamse grachtenhuis. Dat het oorlog is, gaat aan de kinderen volledig voorbij. Pas later zullen ze de signalen herkennen die wel degelijk aanwezig waren, maar die ze toen niet begrepen. Ze spelen vaak "huishoudinkje", met de pop Trui als hun kind. Als Esther op een dag in 1942 snel naar binnen geroepen wordt, blijft Hendrik verbaasd achter met de pop. Het zal een leven lang duren voor de pop hen weer bij elkaar brengt.

Samengevat lijkt het een simpel verhaaltje. Maar de uitwerking ervan door Diane Broeckhoven is bijzonder: spannend en ontroerend tegelijk. Het legt bloot hoe de gevolgen van de Tweede Wereldoorlog nog generaties lang kunnen doorwerken. In dit boek gaat de meeste aandacht uit naar de Jodenvervolging en de nasleep daarvan. Niet met de nadruk op de gruwelijke gebeurtenissen, maar op het menselijk handelen naar aanleiding daarvan. Wie speelde welke rol bij het oppakken van Esthers familie, wat doet het met een kind dat plotseling van huis weg moet, heimwee heeft ook al wordt er goed voor haar gezorgd en dat terugkomt bij een moeder die getraumatiseerd is?

In korte hoofdstukken wisselt Diane Broeckhoven "Toen" en "Nu" af. Afwisselend lezen we over het verloop van het leven van Esther en dat van Hendrik. Daarbij wordt de schrijfstijl in de "Toen" hoofdstukken aangepast aan de leeftijd en de levenservaring van de beschreven persoon op het moment van handeling. Dat maakt dat je je als lezer betrokken gaat voelen bij het lot van het tweetal. Terwijl jij, als volwassene wel begrijpt of vermoedt wat er speelt.

"Ze sperde haar ogen wijd open van ongeloof. Ze zocht steun bij haar moeder, die nog steeds als bevroren aan de overkant van de tafel stond. "Maar mama, ik ken deze mevrouw niet en oom Gerrit al helemaal niet. Ik wil niet logeren bij mensen die ik niet ken. Ik wil het niet..." Ruth legde haar hand op haar keel, alsof ze de schreeuw die zich daar schuil hield, wilde tegenhouden. Ze opende haar mond, maar er kwam geen geluid uit. Esther trachtte zich los te wringen uit haar vaders armen, maar het lukt niet. Zelfs niet met kietelen. Ze was plots woedend op hem. "Het is voor je eigen veiligheid, meisje. Het moet." zei hij. "We zien elkaar gauw weer. Ik beloof het je."

Eigenlijk is hier sprake van een Romeo en Julia verhaal in een modern jasje. De beide families zien de vriendschap tussen tussen de kinderen niet zitten, omdat ze wantrouwend en afwijzend tegenover elkaar staan. Esther duikt onder, Hendrik verhuist. Maar de pop neemt hij steeds mee, in de hoop die ooit terug te kunnen geven aan Esther. Rond hun dertigste komen ze elkaar bij toeval tegen, willen de jeugdvriendschap voortzetten, maar door pech en de tegenwerking van de beide moeders verliezen ze elkaar weer uit het oog. Ondertussen zijn ze ervan overtuigd dat de ander geen belangstelling meer heeft. 
Het leven gaat verder en het zal nog heel lang duren voor ze elkaar weer ontmoeten. Hendrik heeft zo langzamerhand zijn vermoedens over de rol van zijn ouders destijds, Esther ontdekt die van haar moeder kort na haar overlijden. Ze zijn er boos en verdrietig over. Het had allemaal zo anders kunnen zijn. Beiden proberen te begrijpen wat hun ouders bewogen heeft. En niet te oordelen, al is dat erg moeilijk. Het is nu eenmaal zoals het is. En al zijn ze inmiddels oude mensen, het laatste hoofdstuk heet toch "Nu - Laatste kans". Of die er nog is? Dat mag de lezer zelf uitmaken.

Diane Broeckhoven (Antwerpen, 1946) woonde vanaf 1970 30 jaar in Nederland. In 2000 keert ze terug naar haar geboortestad. Er staan dan al meer 20 jeugdboeken op haar naam. Die leveren haar meermaals literaire prijzen op, waaronder twee Boekenleeuwen. Ze schrijft voor de jeugd op een indringende manier over taboedoorbrekende onderwerpen. In 1998 schrijft ze haar eerste roman voor volwassenen: De buitenkant van Meneer Jules (KLIK HIER). Het boek zorgt voor een internationale doorbraak (vertaald in 16 landen). Het vervolg op dit ontroerende verhaal is Reiskoorts (KLIK HIER).

In haar romans weet Diane Broeckhoven met een scherp inlevingsvermogen grote levensthema's te vatten in een uiterst toegankelijk verhaal, waarbij problematische relaties vaak aan de basis ervan liggen. Ze is een meester in het oproepen van sferen, in een subtiele en trefzekere taal. De hoofdrol is niet zelden voor ouderen of voor een volwassen kind dat terugkijkt naar de verhouding met zijn/haar inmiddels bejaarde ouder.

Diane Broeckhoven - De Poppendokter. Antwerpen, Vrijdag, 2014. 128 pg., ISBN:978-94-6001-280-8.

© Jannie Trouwborst, oktober 2017.

Deze recensie verscheen het eerst op Mijn Boekenkast.