Valerie Eyckmans - Het belang van schoon ondergoed

Vermoedelijk ben ik niet de enige die bij het lezen van de titel van deze roman moet glimlachen. Het brengt me terug naar mijn jeugd. Mijn moeder was er stellig in: "Er kan altijd iets gebeuren waardoor je onverhoopt in het ziekenhuis belandt." Het allerergste wat je in zo'n geval kan overkomen is blijkbaar dat je dan geen schoon ondergoed aan hebt. 

Ook hoofdpersoon Sam in Valerie Eyckmans roman belandt onverwachts in het ziekenhuis. Hij is van een bierfiets gevallen. In het ziekenhuis ontmoet hij Missy, met haar 18 jaar maar een paar jaar jonger dan Sam. Ze heeft kanker. Ze zoeken elkaar geregeld op in het cafetaria van het ziekenhuis. Missy is dol op het maken van lijstjes. Ze draagt haar ziekte vrolijk en houdt van gekke, spontane acties. Maar Missy gaat het niet redden, dat wordt al snel duidelijk in het verhaal. Wat ze Sam nalaat is onder andere haar bizarre bucketlist.  Nu Missy dat niet meer kan, besluit Sam die in haar plaats af te werken.

Toen ik deze samenvatting van de inhoud las, verwachtte ik, in combinatie met de titel, eigenlijk iets luchtigs. Ondanks de ziekte en het overlijden van Missy. Niets bleek minder waar. Weliswaar zitten er humoristische scenes in het verhaal, maar met elk hoofdstuk ontdek je meer van wat er onder de oppervlakte leeft bij Sam en leefde bij Missy. En dat is niet mis, ook al duurt het een heel boek voor Sam dat zelf begint te begrijpen. Hoewel Sam degene is uit wiens perspectief we naar de anderen, ook Missy, kijken, is hij het uiteindelijk die de echte Missy voor ons ontdekt.

De hoofdstukken wisselen af tussen toen en nu, maar worden binnen de reeks chronologisch verteld. In de ene reeks lezen over hun ontmoeting en het verloop van hun relatie tot na het overlijden van Missy. In de andere reeks is Sam via de bucketlist van Missy in Malawi belandt en beleeft daar niet alleen een spannend avontuur, maar wordt ook steeds meer met zichzelf geconfronteerd. Via flashbacks krijgen we de nodige informatie over de gebeurtenissen die het leven van Sam tot dan toe gekleurd hebben. En de eerste aanwijzingen waarom hij doel nog zin in het leven kan vinden. Missy lijkt juist te genieten van haar leven, hoe kort dat ook nog mag duren. Ze vecht vrolijk tegen haar kanker. Twee tegenpolen lijken het, maar dat is de oppervlakte. Ze zoeken beiden naar een houvast en denken dat bij de ander te vinden. Aangrijpend is het proces waar je je als lezer steeds meer bij betrokken voelt, zeker als Missy besluit het vechten op te geven en Sam niet in staat blijkt daar mee om te gaan.

In feite zijn er twee spanningsbogen die in het laatste hoofdstuk bij elkaar komen. Het avontuur in Malawi is van een heel andere orde. Het draait om vrijwilligerswerk op een dorpsschool en het helpen beschermen van een wildreservaat, dat bedreigd wordt door een op geldbeluste reisleider die Amerikanen strikt om er leeuwen te komen schieten. Maar Sams persoonlijke groei gaat door tijdens dit spannende intermezzo, dat je even in staat lijkt te stellen een adempauze te nemen van de zwaarte van het persoonlijke verhaal. De verwerking van het overlijden van Missy, de erkenning van zijn tekortschieten en het begrijpen van de redenen worden hem (en ons voor zover we het al dan niet dachten te zien) gaandeweg duidelijk. 

Een ontroerend verhaal waar je geregeld even stil van wordt. Maar ook met humor, in de acties van Missy, in de beschrijving van de andere hoofdpersonen: Missy ouders een soort van hippies, die van Sam uitermate burgerlijk. Maar ook hier: onder de oppervlakte zijn we allemaal mensen met een eigen verhaal. Dat door sommigen wordt herkend en dat dan verbinden kan. De beide moeders vinden troost bij elkaar, omdat ze beiden een kind verloren. Niet alleen Missy stierf veel te jong, ook Sams broer Gabriël. Juist die diepere laag maakt dit tot een waardevol boek, zowel voor volwassenen als voor Young Adult.

Valerie Eyckmans (1977) schreef jarenlang columns en reportages voor tal van tijdschriften. Ze debuteerde in 2013 met de roman Verloren Maandag, genomineerd voor de Bronzen Uil. Een jaar later volgde De dierbaren.

Valerie Eyckmans - Het belang van schoon ondergoed. Antwerpen, Uitgeverij Vrijdag, 2017. Pb., 190 pg., ISBN: 978-94-6001-563-2.

© Jannie Trouwborst, oktober 2017.