Jan Terlouw - Natuurlijk

De Boekenweek 2018 heeft als thema Natuur. Een goed gekozen thema dat tal van invalshoeken kent. Met aan de ene kant de schoonheid en wonderen der natuur en onze beleving van wat ons zo vanzelfsprekend lijkt te omringen en waar we een onlosmakelijk onderdeel van zijn. Maar dat ons ook met neus op de feiten drukt: we leven in een periode die doorslaggevend kan zijn voor het bestaan van menselijk (en ander) leven op aarde.

De catalogus van de boekhandel staat vol met prachtige boeken over het onderwerp. Niet zo'n gek idee om jezelf (of een ander) te verwennen met één van de vele titels. En natuurlijk krijg je dan ook het boekenweekgeschenk cadeau, dit jaar geschreven door Griet Op de Beeck. Ik ben er nog niet in begonnen, maar kijk daar wel naar uit. Eerst wilde ik iets anders lezen.

Zoals elk jaar is er ook dit jaar weer een essay verschenen over het thema. Met als ondertitel: Een ode aan de natuur en een pleidooi voor duurzaamheid, schreef Jan Terlouw het, met als titel: Natuurlijk. Het is een hartstochtelijk pleidooi om de aarde in betere staat achter te laten voor volgende generaties. In 64 pagina's en 6 hoofdstukken legt Jan Terlouw uit hoe we bezig zijn de natuur te overvragen en wat de gevolgen daarvan zijn, niet alleen in de toekomst (als we niets doen) maar ook nu al. Zijn uitleg is helder en zijn voorbeelden aansprekend. Het is een dwingende oproep aan zowel de individuele burger als aan de politiek. Geen belerend vingertje, maar een uiting van zijn grote bezorgdheid om de toekomst van onze kinderen en kleinkinderen.

Laat het maar aan Jan Terlouw over om daar op een prettig leesbare manier over te schrijven. Nog altijd vindt hij Nederland een van de mooiste landen van de wereld. Het groen, het water, de dijken, de jagende wolken, de wisseling der seizoenen, het fascineert hem mateloos. Hij kan er bevlogen over schrijven. Maar hij is ook bezorgd, want de natuur is in gevaar. Het tijdperk van het Antropoceen is aangebroken: het menselijk handelen heeft inmiddels een allesbepalende invloed op de toestand van de aarde. Wat de aarde in 4,5 miljard jaar heeft ontwikkeld, is in de afgelopen eeuw in rapt tempo verwoest. De klimaatverandering is een feit. Het is niet te laat, maar het is wel de hoogste tijd voor drastische maatregelen.
Hij maakt duidelijk dat het een kwestie is van de juiste keuzes maken: technisch en economisch is het heel goed mogelijk om een ommezwaai te maken naar een duurzame wereld: er is overvloed en we kunnen bijna alles. Het echte probleem is politiek en maatschappelijk. De bevolking moet weten wat er aan de hand is en welke gevaren hun nakomelingen bedreigen. Daarvan ligt een eerste verantwoordelijkheid bij de politici. Niet een toekomstige stembusuitslag, maar de veiligheid van de bevolking op lange termijn zou het uitgangspunt moeten zijn bij het nemen van maatregelen. Kiezers informeren en een langetermijnvisie presenteren en daarbij leidend optreden. Daar ontbreekt het tegenwoordig nogal aan.

Hoewel de boodschap serieus is en ons een sombere toekomst voorspelt als er niet snel iets verandert, maakt Terlouw ons ook deelgenoot van zijn vertrouwen in de jeugd. Zij zijn het die nieuwe manieren en kansen zien om deze dreiging aan te pakken en daar enthousiast mee aan de slag gaan. Als er één generatie is die het tij nog kan keren, zijn zij het.

Daarom heeft zeker zin om gelijk met het mooie natuurboek dat je jezelf cadeau doet deze week, ook het essay van Terlouw aan te schaffen, het kost maar € 3,50. En misschien zelfs wel meer exemplaren, om uit te delen aan je kinderen en kleinkinderen. Zodat ze op de hoogte zijn van wat er speelt en wat zij eraan zouden kunnen doen. En aan welke politici zij het vertrouwen willen geven om namens hen de juiste maatregelen te nemen voor het veilig stellen van hun toekomst.

Jan Terlouw - Natuurlijk. Amsterdam, CPNB/De Kring, 2018. Pb., 64 pg. ISBN:978-90-5965-434-1.

© Jannie Trouwborst, maart 2018.