woensdag 1 december 2021

Lidewijde Paris - Een gedicht is ook maar een ding

Met Hoe lees ik? (2016) en Hoe lees ik korte verhalen? (2018) deed Lidewijde Paris een dappere poging het lezen van romans en korte verhalen te bevorderen door er op een toegankelijke en enthousiasmerende wijze over te schrijven. Dat dat aanslaat, bewijzen haar goed bezochte lezingen en workshops wel. En nu is er een derde boek in deze serie: Een gedicht is ook maar een ding: een eigenzinnige speurtocht door de Nederlandse poëzie.

In de inleiding legt L.P. uit, waarom ze niet voor de titel Hoe lees ik gedichten? heeft gekozen. Het is geen uitleg en analyse boek. De bedoeling is om lezers die opzien tegen het lezen van poëzie duidelijk te maken dat hoe gedichten gelezen en gewaardeerd worden een veelal persoonlijke zaak is. En door wat meer achtergrondinformatie te geven over het fenomeen gedicht probeert ze handvatten te geven om te kunnen ontdekken waarom bepaalde gedichten meer aanspreken dan andere. Niet elk gedicht hoeft begrepen te worden, terwijl het soms wel op de een of andere manier aanspreekt. In het boek beschrijft ze onder andere een aantal speurtochten van zichzelf naar de achtergronden van een onbegrepen gedicht. 

Het boek wil ook geen bloemlezing of poëziegeschiedenis zijn. De structuur wordt bepaald door de items op de omslag volgend op de regel Een gedicht is... Zoals: ook maar een ding, dat het hart beroert, dat zich soms aan regels houdt (en soms niet). Elk in een eigen hoofdstuk. En dat is inderdaad een eigenzinnige, maar zeer effectieve methode. 

De literatuurgeschiedenis, zoals ik die onderwezen kreeg op de middelbare school, behandelde de stof strak in perioden, vanaf de Middeleeuwen naar het (toenmalige) heden. Pas toen de Middeleeuwen klaar waren, gingen we over naar de volgende periode. Daarbij werden alle genres tegelijk behandeld. Daar valt iets voor te zeggen (al was het soms wel erg saai zo), maar als poëzie het hoofdonderwerp wordt, is de methode van L.P. aan te bevelen. Ik gun veel scholieren van nu dit boek!

Voor elk van de hoofdstukken is een thema gekozen. Bijvoorbeeld ...dat zich soms aan regels houdt en soms niet. De gedichten die L.P. hiervoor koos, bestrijken alle perioden. Ze maakt duidelijk om welke regels het aanvankelijk ging, hoe die in de loop der tijd anders gehanteerd werden of zelfs verworpen voor nieuwe inzichten. De achtergronden daarvan, de gemeenschappen van dichters die bepaalde regels nastreefden of juist afwezen komen aan de beurt. Zo komen analyse, geschiedenis en techniek toch bij elkaar binnen een onderwerp.

Bij een volgend thema komen weer andere historische of analytische zaken naar voren. Dat maakt het lezen afwisselend en boeiend. Gedichten uit verschillende perioden worden binnen het thema met elkaar vergeleken, om dan bijvoorbeeld te kunnen concluderen in  ...dat het hart beroert er door de eeuwen heen niet veel veranderd is. 

Ik zal niet alle hoofdstukken apart beschrijven. Wie het boek uit heeft, zal ongetwijfeld van nu af aan anders naar gedichten kijken en ze op een andere, minder krampachtige manier benaderen. Daarnaast heeft men op een plezierige manier, ongemerkt, toch heel wat opgestoken (of opgefrist) van de poëziegeschiedenis en -analyse. Achterin het boek staat een register met alle geciteerde dichters en poëzietermen. Het laatste hoofdstuk heeft als titel: Handige vragen bij het lezen van gedichten, gevolgd door een begrippenlijst. Een nuttige toegift.

Wie weet durven nu meer leesclubs het aan om eens samen over een dichter of gedicht te spreken. Daarbij kan dit boek mooi als ingang dienen.

Er ontbreekt in de serie van Lidewijde Paris nog 1 onderwerp. En ik zou ook dat graag eens lezen. Wie weet komt er ook nog: Hoe kijk ik naar toneel?

Lidewijde Paris - Een gedicht is ook maar een ding: een eigenzinnige speurtocht door de Nederlandstalige poëzie. Amsterdam, Meulenhoff, 2021. Pb., 359 pg., met register. ISBN:978-90-290-9368-2.

©Jannie Trouwborst, december 2021.

3 opmerkingen:

  1. Je brengt me zo wel op het idee om één van de boeken van Lidewijde Paris met onze leesgroep te lezen... ik ga het overwegen!

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Ik heb ze alle drie gelezen, maar ik vond dit toch wel de prettigste.

      Verwijderen
  2. Hoi Jannie, ik heb de afgelopen dagen "Een gedicht is ook maar een ding" gelezen. Dit boek leest net als haar eerdere boeken lekker weg, maar dat heeft, althans bij mij, wel een beetje het gevolg dat ik vrijwel gelijk weer vergeten ben wat ik las. Helaas heeft Lidewijde mijn weerzin tegen het lezen van poëzie niet weg kunnen werken. Ik vind vrijwel alle gedichten die in het boek besproken worden, volkomen oninteressant, er staan er slechts een stuk of tien in waar ik wat mee kan, meestal de minst serieuze gedichten. Ook vind ik dat Lidewijde wel erg veel van de hak op de tak springt. Dat leest lekker weg, maar ik word er niet veel wijzer van. Uiteindelijk is dit toch een boek dat niet aan mij besteed was. Dat is ook niet erg. Groetjes, Erik

    BeantwoordenVerwijderen