Ricus van de Coevering - Sneeuweieren

Januari 2011 – waardering 8,0

 

Inleiding

In oktober 2009 ontving Ricus van de Coevering voor Sneeuweieren de Academica Debutantenprijs 2009. Ik las het boek ruim voor die tijd en was ervan onder de indruk. Net als de vele recensenten die over een veelbelovend debuut schreven. Het kwam er toen niet van er zelf een recensie over te schrijven. Nu ik het gebruik in mijn leesgroepen wordt het tijd dat verzuim goed te maken.

Inhoud

Olga (35) is een gevoelige, muzikale vrouw die met haar man Harm (39), een hardwerkende pluimveehouder, en hun uit Ghana geadopteerde zoon David (13) in een afgelegen boerderij woont. Elke week zingt ze in het plaatselijke kerkkoor. Het zingen herinnert haar aan haar jeugddroom: ze had een beroemd zangeres willen worden.
In het gezin zijn spanningen. Harm ziet David graag als zijn opvolger, maar deze heeft meer interesse in de planten en dieren in het moerasgebied rond de boerderij. Wanneer op een dag David niet thuiskomt en Harm naar hem op zoek gaat, vindt er een gebeurtenis plaats die Olga's wereld voorgoed zal veranderen.

Leeservaring

Sneeuweieren is een psychologische roman over het ten onder gaan aan niet uitgekomen dromen, desillusies, eenzaamheid en verlies. Olga zal nooit een beroemde zangers worden en kan geen kinderen meer krijgen. Harm kan zijn pluimveebedrijf niet zo winstgevend maken als hij zou willen en zijn zoon wil hem niet opvolgen. David zou arts of bioloog willen worden, voelt zich niet geaccepteerd en verlangt naar zijn vaderland.

Andere thema’s zijn: Miscommunicatie, discriminatie/voordelen (t.o.v. gekleurde adoptiekinderen), moeder-zoon en vader-zoon verhouding, de dood, depressie/godsdienstige denkbeelden, plattelandsproblematiek (opvolging, bedrijfsvoering).

Het verhaal speelt zich af op de boerderij Ora en Labora, ergens op het Brabantse platteland, vlakbij het gefingeerde plaatsje Ampel en de stad Hovenbosch en in het moerasgebied in de buurt (Peelachtig landschap). Op het pluimveebedrijf worden kippen gehouden voor de verkoop van eieren.

De titel Sneeuweieren verwijst naar een mierzoet toetje dat Olga graag klaarmaakt voor haar zoon, die er dol op is. Het is een dikke gele vanillevla (gemaakt van eidooiers) met erover eiwitten opgeklopt met suiker, gepocheerd in de melk.

Het boek bestaat uit twee delen. Het eerste deel is in de verleden tijd geschreven en beschrijft de gebeurtenissen op de dag (28-10-2005) die zo tragisch eindigde. Het tweede deel, in de tegenwoordige tijd, begint een half jaar later en beschrijft hoe het op dat moment met Olga, Harm en het bedrijf gaat en blikt terug op wat er in de tussenliggende maanden gebeurd is. Via het persperctief van Olga volgen we het verloop van de gebeurtenissen tot zich opnieuw een drama aankondigt.

In beide delen is sprake van flash-backs waardoor we iets te weten komen over de ontmoeting van Harm en Olga, het verlies van hun dochtertje en de onvruchtbaarheid van Olga, de veroordeling van Harm bv.

Olga’s karakter is goed uitgewerkt, dat komt doordat het perspectief voornamelijk bij haar ligt. Soms wisselt het perspectief naar Harm, een enkel keer naar David. Het karakter van deze beiden komt dan ook wat minder uit de verf. Opvallend is verder nog dat de dramatische gebeurtenis waarbij David omkomt, zowel uit het perspectief van Harm, als van David verteld wordt en dat dan nog niet helemaal duidelijk is, wat er nu precies gebeurd is: een ongeluk of opzet?

Hoewel Malle Lien, een oud kruidenvrouwtje, dat teruggetrokken in het moeras leeft, karikaturale trekjes heeft, is ze toch meer dan een typetje. Ze speelt wel degelijk een rol in het verhaal. Hallucineert Harm soms, door het kruid dat ze hem te eten gaf? Waar is ze het symbool van?

Het boek zit vol motieven en symboliek. Een aandachtige lezer (zeker als die de moeite wil nemen het boek tweemaal te lezen) zal in de loop van het verhaal tal van aanwijzingen ontdekken die vooruit wijzen naar de dramatische gebeurtenissen verder in het boek. Een voorbeeld: Vuur is een geregeld terugkerend motief. David steelt de aansteker van zijn vader en steekt de vogelverschrikker van de buren in brand. Olga legt David uit, dat wie overtuigd is van zijn geloof nog liever op de brandstapel gaat staan, dan het te ontkennen. Als Olga bij haar moeder op bezoek is, ziet ze op de TV een boerderij in brand staan. Alles wijst vooruit naar het einde van Olga.

Symboliek vinden we bv. in het katertje Mozes: Een katertje ligt op de dag van de begrafenis van David op de stoep, als een adoptiekindje en het krijgt van Olga de (eveneens Bijbelse naam) Mozes. Terwijl David er in het moeras aan dacht te willen reïncarneren als tijger, leeuw of desnoods een kater. Mozes die ook vertroeteld wordt, op Davids plekje ligt: hij is een substituut geworden voor David.

Voorbeeld van een vooruitwijzing: Olga die tijdens een wandeling ontdekt dat er op de begraafplaats ruimte gemaakt is voor nieuwe graven.

Het is een beklemmend boek, maar het is geen melodramatisch verhaal geworden. In een heldere en nuchtere stijl vertelt Coevering het verhaal van 3 eenzame mensen, hun onvermogen om tot een waardevol onderling contact te komen en hun reactie op de teleurstellingen in hun leven. Het zal zeer persoonlijk zijn in hoeverre je je in de hoofdpersonen kunt inleven. Toch is het een boek dat na de laatste bladzijde nog tot overpeinzingen aanzet. Hoe heeft het zover met Olga kunnen komen? Zat het in haar karakter, zijn het haar niet uitgekomen dromen, de dood van haar kinderen, de armzalige relatie met haar man? Of is het de depressiviteit die daaruit volgde die haar doet vluchten in godsdienstige denkbeelden die uitmonden in een rampzalig einde?

Dit boek is uitermate geschikt als leesclubboek.

Ricus van de Coevering – Sneeuweieren. Amsterdam, Van Gennep, 2007. Geb., 1^e dr.176 p. ISBN: 9789055158973.

© JannieTr, januari 2011.