Wat zegt dat nou, zo'n lijstje?

Eindejaarslijstjes?

Het is zo verleidelijk om aan het einde van het jaar de balans op te maken en met allerlei rangschikkingen te komen. Ik vind dat ontzettend moeilijk. Mijn smaak bepaalt niet of een boek goed geschreven of mislukt is. Alleen of ik het met plezier heb gelezen en dat zegt niets over hoe een andere lezer het boek zal ervaren.
En de boeken die me tegenvielen? Die staan niet op mijn weblog, omdat ik dat weinig zinvol vind of omdat ik ze voortijdig dichtgeslagen heb. Conclusie? De boeken die mijn weblog wel haalden, zijn voor mij allemaal geslaagd. En ik heb ze allemaal met veel plezier gelezen.

Toch een beetje statistiek

Ik las dit jaar ongeveer 50 boeken, 37 daarvan haalden dit weblog en 32 daarvan waren oorspronkelijk Nederlands. Vlamingen schreven er 4 van. Er was 1 poëziebundel bij en 9 ervan waren non-fictie boeken. Van de 5 vertaalde boeken kwamen er 3 uit het Frans, 1 uit het Engels en 1 uit het Duits. Voor 5 gold dat je ze (min of meer) een verhalenbundel zou kunnen noemen. Ik las 11 debuten en 5 klassiekers.Van 4 auteurs las ik meer dan 1 boek dit jaar.
(De uitdaging van 2014 heb ik dus ruimschoots gehaald (20 stuks) en ik doe daarom weer mee met de Ik Lees Nederlands uitdaging (KLIK HIER). Voor het komende jaar heb ik besloten minstens 30 Nederlandse en Vlaamse boeken te lezen (eerlijk verdeeld) en daaronder ook 5 verhalenbundels).

Welke boeken kregen de meeste belangstelling? 

Ik postte op Twitter en op Facebook elk nieuw leesverslag en m.n. via Twitter (vaak dankzij uitgever en schrijver) zorgden de retweets voor veel bezoekjes aan mijn weblog. Hier dan toch een lijstje. De meeste belangstelling op mijn blog was er voor (klik op de link als je de recensie wilt zien):

Bregje Hofstede - De hemel boven Parijs (KLIK HIER)
Gijs IJlander - Vergeef ons onze zwakheid (KLIK HIER)
Jan van Mersbergen - De laatste ontsnapping (KLIK HIER)
Gerdien Verschoor - De kop van Wronski (KLIK HIER)
Hans Fallada - Alleen in Berlijn (KLIK HIER)
Kris van Steenbergen - Woesten (KLIK HIER)

Mijn favorieten?

Ik genoot van alle boeken die op dit blog staan. Maar misschien had ik sommige boeken wat meer belangstelling gegund dan ze blijkens de statistieken kregen. Misschien iets voor het komende jaar? Dat geldt voor:

Peter Zantingh - Een uur en achttien minuten (KLIK HIER)
Hannah van Wieringen - De kermis van Gravezuid (KLIK HIER)
Ineke Riem - Zeven pogingen een geliefde te wekken (KLIK HIER)
Remco Campert - Licht van mijn leven (KLIK HIER)

Nou vooruit, omdat het er nu eenmaal bij hoort. Moeilijk kiezen uit al deze mooie boeken, maar het meeste leesplezier beleefde ik dit jaar toch aan Woesten van Kris van Steenberge (KLIK HIER).

© JannieTr, 28 december 2014.

IK LEES NEDERLANDS: OVERZICHT 2014

De uitdaging is om dit jaar tenminste 20 oorspronkelijk Nederlandse boeken te lezen. Hier de stand tot dusver. Via de link "JannieTr" achter het boek, kom je bij de bespreking op dit blog.

1. Jan van Mersbergen: De laatste ontsnapping (2014) → JannieTr (1/20)
2. Remco Campert: Te vroeg in het seizoen (2014) → JannieTr (2/20)
3. Johanna Spaey: Vlucht (2007) → JannieTr (3/20)
4. Toine Heijmans: Op zee (2011) → JannieTr (4/20)
5. Gijs IJlander: Vergeef ons onze zwakheid (2014) → JannieTr (5/20)
6. Ineke Riem: Zeven pogingen om een geliefde te wekken (2013) →  JannieTr (6/20)
7. Gijs IJlander: Geen zee maar water (2007) → JannieTr (7/20)
8. Naomi Rebecca Boekwijt: Pels (2013) → JannieTr (8/20)
9. Hannah van Wieringen: De kermis van Gravezuid (2012) → JannieTr (9/20)
10. Remco Campert: Licht van mijn leven (2014) → JannieTr (10/20)
11. Nescio: Titaantjes (1915) → JannieTr (11/20)
12. Anne de Vries: Bartje (1935) → JannieTr (12/20)
13. Theo Thijssen: Kees de jongen (1923) → JannieTr (13/20)
14. A.M. de Jong: Merijntje Gijzen – Flierefluiters oponthoud (1926) → JannieTr (14/20)
15. F.Springer: Met stille trom (2012) → JannieTr (15/20)
16. Bregje Hofstede: De hemel boven Parijs (2014) → JannieTr (16/20)
17. Kris Van Steenbergen: Woesten (2013) → JannieTr. (17/20)
18. Ilse Akkermans: Bestemming Soerabaja (2014) →JannieTr (18/20)
19. Peter Zantingh: De eerste maandag van de maand (2014) → JannieTr (19/20)
20. Eefje Rammeloo: Titia, een onbezonnen reis naar het land van de vijand (2014) → JannieTr (20/20)
21. Peter Zantingh: Een uur en achttien minuten (2011) → JannieTr (21/20)
22. Eefje Jonker: Het dagboek van Eefje Jonker (2013) → JannieTr (22/20)
23. Annegreet van Bergen: Gouden jaren (2014) → JannieTr (23/20)
24. Arend  Jan Heerma van Voss: Dokie, een familiebericht (2012) →  JannieTr (24/20)
25. Maarten 't Hart - Het Dovemansorendieet (2007) →  JannieTr (25/20)
26. Gerdien Verschoor - De kop van Oskar Wronski (2014) →  JannieTr (26/20)
27. Ida Simons - De dwaze maagd (2014) → JannieTr (27/20)
28. Toon Tellegen - Het geluk van de sprinkhaan (2011) → JannieTr (28/20)
29. Hendrik Groen - Zalig uiteinde, meneer Lisowski (2014) → JannieTr (29/20)
30.  Stefan Brijs - Twee levens, een kerstnovelle (2001)  →  JannieTr

Stand op 31 december. Ik lees nog steeds in:

1. Rienk Vermij - Geest uit de fles (2014) →  komt nog

Agatha Christie - Kerst met Poirot

Een verrassing in de nieuwsbrief van Hebban: Kerst met Poirot van Agatha Christie, gratis te downloaden. Wat een leuk idee! Lang geleden was ik een echte fan van Agatha Christie. Haar detectives over de Britse Miss Marple en later de Belgische Monsieur Poirot las ik graag. Die herinnering werd nieuw leven ingeblazen toen van de boeken een TV-serie werd gemaakt. Eerst een met Joan Hickson als Miss Marple, daarna met David Suchet als Monsieur Poirot.

Het verhaal
Het is kerstavond. De oude, steenrijke Simeon Lee heeft al zijn familieleden uitgenodigd op zijn landgoed Gorston Hall om er gezamenlijk de kerstdagen door te brengen. Hij geniet al bij voorbaat van het trammelant dat zal ontstaan en waar hij een groot aandeel in zal hebben. Sommige familieleden hebben elkaar al jaren niet gezien: een van de zoons was niet meer welkom thuis, een andere koos er zelf voor het contact te verbreken. Ze brengen hun echtgenotes mee. Dan komt er ook nog een geheel onbekende Spaanse kleindochter. Als tenslotte onverwacht de zoon van een oude zakenpartner op de stoep staat, is het gezelschap compleet en danig van slag.
De avond krijgt een lugubere wending als de heer Lee in een grote plas bloed wordt gevonden. Zijn keel is doorgesneden. Op het moment dat Hercule Poirot de diepbedroefde familie Lee te hulp wil schieten, ontdekt hij dat niet iedereen onschuldig aan het feestmaal begon die avond. Er volgen 2 gedenkwaardige kerstdagen. In een gesprek met de dienstdoende politie-inspecteur merkt Poirot op:

'Familieleden die elkaar het hele jaar niet hebben aangekeken, komen weer bij elkaar. Je zult moeten toegeven mijn vriend, dat onder dergelijke omstandigheden grote spanningen ontstaan. Mensen die elkaar niet goed gezind zijn worden onder hoge druk gezet om toch vooral maar vriendelijk te doen. Er is met Kerstmis heel wat huichelarij, goed bedoeld, pour le bon motif, c'est entendu, maar toch huichelarij.'

Uiteraard is het Monsieur Poirot die met zijn psychologisch inzicht, logisch redeneren en quasi argeloze manier van vragen stellen uiteindelijk in een bijeenkomst met alle aanwezigen de dader ontmaskert. En vanzelfsprekend is dat degene die, ondanks enkele subtiele aanwijzingen, het minst verdacht werd.

De leeservaring
Agatha Christie (1890-1976) wordt vaak de 'koningin van de misdaad' genoemd. Bijna 40 jaar geleden is zij overleden en nog steeds is zij 's werelds meest beroemde detectiveschrijfster. Dit verhaal dateert oorspronkelijk uit 1938. Het boek is al vaak herdrukt, ook als vertaling. De gekozen kaft voor deze laatste Nederlandse heruitgave (november 2014) is gewijzigd in die van het origineel. Van deze nieuwe uitgave is ook de titel aangepast. Of er ook iets veranderd is aan de vertaling kon ik niet achterhalen. Het 76-jarige boek leest als een klassieker: het heeft een prettige, wat statige stijl.

Op de kenmerkende Agatha Christie wijze maken we kennis met alle familieleden, de overige gasten en het huispersoneel. Stuk voor stuk worden ze uitgebreid beschreven op een manier die er voor zorgt dat iedereen tenminste èèn motief en/of karaktertrek lijkt te hebben die van hem of haar een potentiële moordenaar maakt. Stoort dat bij het lezen? Nee hoor, dat hoort er gewoon bij. Opvallend is wel dat gemoedsstemmingen, gelaatsuitdrukkingen, verwachtingen erg expliciet worden beschreven, een beetje ouderwets. Niks "show, don't tell" dus, maar alles uitgeschreven. Uiteraard goed passend in het concept: zoveel mogelijk verdachtmakingen in (vooral) de verkeerde richting.

Het is me goed bevallen, weer eens zo'n ouderwetse detective. Ik houd niet van de moderne thrillers. Misschien is mijn voorstellings- en inlevingsvermogen te sterk. Ik houd ook niet van oorlogsverhalen of andere boeken met veel geweld. Dit is voldoende: slechts een persoon vermoord, veel aandacht voor alles erom heen en het spelletje Cluedo dat dat oplevert. Ik zie de familieleden in hun aristocratische omgeving, met de bijbehorende kledij, het huispersoneel en natuurlijk David Suchet als Monsieur Poirot voor me tijdens het lezen. Dat is genoeg. Misschien dat ik toch weer eens vaker zo'n lekkere ouderwetse detective leen in de bieb.

Agatha Christie - Kerst met Poirot. Mistral, 2014. Geb., 208 pg., of als e-book. ISBN:  978904882330. 

© JannieTr, december 2014.

Daar gaan we weer : Ik Lees Nederlands 2015. Doe je mee?

Ik Lees Nederlands 2013

Toen ik vorig jaar ergens in april van INGE  (van Inge Leest) hoorde over de Ik-Lees-Nederlands uitdaging wist ik niet dat die het jaar ervoor ook al was gehouden. Ik keek net naar de resultaten daarvan op het weblog van JUDITH (van De Boekblogger), ontdekte dat er in 2013 50 lezers meededen en zag een indrukwekkende lijst met gelezen titels.
Het lijstje met deelnemers bij Inge was in april ook al aardig lang, maar dat het er uiteindelijk zoveel zouden worden, zal ook haar verrast hebben (115 als ik me niet verteld heb). Om van de gelezen boeken maar te zwijgen: honderden! Zoveel moois wordt er dus door Nederlandse en Vlaamse auteurs geschreven. Hoeveel werk heeft ze daarvoor wel niet verzet? Dank daarvoor Inge. Een prachtig archief om uit te putten.

Gelukkig komt er een vervolg en als het enthousiasme zo blijft groeien, dan is het maar goed dat het werk dit keer verdeeld kan worden over twee personen: JENNY (van Jenny's Bookcase) en TESSA (van Blog van een Blije Boeknerd). Maar ze doen het graag, heb ik begrepen, dus heb je ook zin om mee te doen: je kunt je HIER aanmelden. Daar kun je ook alle informatie vinden.
 

Ik Lees Nederlands 2014

Vorig jaar koos ik, eind april, voorzichtig voor 20 boeken: ik blogde tijdelijk wat minder en speelde op safe. Maar door het contact met de andere bloggers kreeg ik er weer zin in en werden het er uiteindelijk 30. Daarom durf ik dat voor komend jaar ook wel aan: 30. Dat moet geen probleem zijn, want al gooi ik me vol overtuiging in de strijd, toch speel ik eigenlijk een thuiswedstrijd. Het voelt zo vanzelfsprekend: Nederlandse literatuur lezen. Dat is al jaren een bewuste keuze. En dat bevalt prima.

Waarom dan niet meer dan 30? Omdat ik tijd genoeg wil overhouden om af en toe ook een vertaling te lezen of een boek in een andere taal. Of een boek dat ik niet op dit blog wil bespreken. Maar dat wil  niet zeggen dat ik voor de gemakkelijkste weg zal kiezen. Ik heb er een extra uitdaging ingestopt: ik wil de helft Vlaams en de helft Nederlands lezen èn tenminste 5 verhalenbundels. Bovendien ga ik, net als vorig jaar, naar het idee van SANDRA (van Sandra Schrijft en Leest), in augustus een of meer Nederlandse klassiekers lezen.

Ik Lees Nederlands 2015

Voor mijn blog heb ik ook nog wat veranderingen in petto. Dat mag ook wel eens na bijna 10 jaar boekbloggen, eerst elders (nog steeds is niet alles overgezet) en enkele jaren geleden hier. Maar dat is voor een andere keer. Nu eerst maar eens aan mijn leeslijstje voor januari werken.

Veel succes allemaal! 

© JannieTr, december 2015

P.S. Ben jij een blogger die ook het liefst Nederlandse literatuur leest? Maak je hieronder dan even bekend. Ik volg graag bloggers met dezelfde smaak :-).

Stefan Brijs - Twee levens - een kerstnovelle

December 2014 - waardering 7,5.

24 december 2000, kerstavond. Er zit sneeuw in de lucht. In een Vlaams stadje bereiden de inwoners zich voor op deze bijzondere avond. Zo ook de buren in de Noorderstraat op nummer 43 en 45. Ze kennen elkaar niet zo heel goed, maar zullen op deze avond voorgoed elkaars lot delen.

Inleiding

Stefan Brijs (1969-) is een Vlaamse schrijver. Het meest bekend werd hij in Nederland met De engelenmaker (KLIK HIER). Het boek werd genomineerd voor verschillende belangrijke prijzen en won uiteindelijk de Publieksprijs van de Gouden Uil. 
Ik was zo enthousiast over De engelenmaker dat ik meteen enkele andere boeken van Stefan Brijs kocht. Maar zoals dat helaas vaker gaat: het kwam er niet van ze te lezen. Iemand van de leesclub leende enkele jaren geleden Twee levens: Een kerstnovelle van me en was er zo van onder de indruk, dat ze het verhaal in de dagen voor Kerst voorlas aan de bewoners van een verzorgingshuis. En weer is het bijna Kerst: tijd om ook zelf eens te onderzoeken wat er zo bijzonder is aan dit kleine, maar mooi vormgegeven boekje: gebonden, deels in zwart linnen, met zilveren letters op de rug en met een rood leeslint en een "matglazen" omslag, waarop met rood Een kerstnovelle (niet zichtbaar op bijgevoegde afbeelding). Helemaal in kerstsfeer dus. 

Leeservaring

Een novelle is een verhaal van beperkte omvang. Het woord is afgeleid van het Latijnse novus (nieuw) en het Italiaanse novella (nieuwtje). Qua omvang zit zij tussen een roman en een kort verhaal in. Er is een beperkt aantal personages die we ontmoeten op een beslissend punt in hun leven. De structuur is doorgaans eenvoudig (Wikipedia).

Twee levens: Een kerstnovelle voldoet prima aan deze omschrijving. De omvang is ruim 100 pagina's. Het verhaal is gebaseerd op een krantenbericht (het nieuwtje). Het gaat over de drie bewoners van twee aan elkaar grenzende huizen. Het is kerstavond, 24 december 2000, 10 voor half 8. Ze zijn volop bezig met de voorbereidingen van wat een een gedenkwaardige avond moet worden. Dan volgt er een beslissend half uur.

De structuur van de novelle lijkt eenvoudig, maar zit zeer geraffineerd in elkaar. Het boek is in tweeën gedeeld: eerst lezen we wat zich in het ene huis afspeelt, daarna gaan we terug naar hetzelfde begintijdstip en volgen de gebeurtenissen in het andere huis. In beide gevallen is er een open einde, maar je voelt aan dat op dat punt de verhalen samenvallen. Mooi verweven in de verhalen zijn de spiegelingen en pijnlijke contrasten.

Ook de manier waarop de spanning wordt opgebouwd en vastgehouden is bijzonder. Ik las ergens: "dat in een goed boek de schrijver zo weet te schrijven dat de lezer wel weet dat het fictie is, maar tegelijkertijd gelooft dat wat hij leest echt waar is". En dat is precies wat Stefan Brijs doet.

Het eerste deel heet: Noorderstraat 43. En begint zo:

"Luister. Je bent een man. Achtentwintig jaar oud. Zes maanden getrouwd. Een meter drieëntachtig lang, Drie kilo te zwaar, volgens je vrouw. Je hebt een bleke huid. Blond haar dat al begint te dunnen. Korte vingers met afgebeten nagels. Sinds je huwelijk woon je in een oud rijtjeshuis. In een plaats die twijfelt tussen dorp en stad."

Wat de verteller hier eigenlijk zegt, is: Stel je voor dat dit het geval is. "Je" is de lezer die zich in moet beelden deze man te zijn. Dit "je" perspectief nestelt zich steeds dieper in het leven van de hoofdpersoon en daarmee in het hoofd van de lezer. Wat als een suggestie begint, gaat ongemerkt over in iets wat als de werkelijkheid aanvoelt. En daarmee bèn je deze "je" zelf geworden. Dichterbij een karakter in een verhaal kun je niet komen. En meer betrokken bij de gebeurtenissen ook niet.

Hetzelfde gebeurt in het tweede deel, met als titel: Noorderstraat 45. Dat begint zo:

"Luister. Vergeet wat vooraf ging. Het is ook nog niet gebeurd. Je bent nu een vrouw. Vijfenzestig jaar oud. Weduwe. Mager gebouwd. Lang ook. Waardoor je altijd wat voorovergebogen loopt. Je hebt duifgrijs, kort geknipt haar dat in tegenstelling tot je karakter weerbarstig is. Op je rechte neus draag je een bril met een groot montuur en licht gekleurde glazen.(....) Je woont al decennia in een eenvoudig maar gezellig hoekhuis. In een dorp dat tot stad begint uit te dijen."

De twee levens worden tegenover elkaar gezet. Dat van de jonge, pasgetrouwde man tegenover dat van de net gepensioneerde weduwe. De voorbereidingen voor het kerstmaal in afwachting van de schoonouders tegenover de zelfverkozen eenzaamheid van een kerstavond met herinneringen aan die van 5 jaar geleden, toen haar echtgenoot stierf. Beiden zetten muziek op: hij vrolijke kerstliedjes (een CD gekregen bij 3 pakken koffie) op aandringen van zijn vrouw, hoewel hij een hekel heeft aan de teksten en de muziek. Zij een langspeelplaat met de Weihnachtskantaten van Bach, omdat ze die op die gedenkwaardige kerstavond ook draaide en de tekst zo toepasselijk is.

En dan valt de stroom uit. Dat brengt in beide huizen het nodige teweeg, maar zorgt er ook voor dat deze twee levens niet meer tegenover elkaar staan, maar samenkomen. Meer kan ik er niet over zeggen, om het plezier in het lezen niet te bederven.
Het eerste deel vond ik spannender dan het tweede. De teksten van de kerstliedjes die de ergernis oproepen van de jongeman zijn bekend en maken daarmee een deel van het meevoelen uit. Het klassieke stuk van zijn buurvrouw ken ik niet en de vele regels die daaruit geciteerd worden (in het Duits) zijn weliswaar begrijpelijk, maar hebben toch, voor mij althans, een geringere gevoelswaarde, dan voor wie ze mee kan zingen. En daardoor werd dat soms wat teveel van het goede. Wat zich in het huis van de weduwe afspeelde was al dramatisch genoeg.

Na de twee delen volgt nog een krantenbericht. Dat zou het antwoord moeten zijn op het open einde van beide verhalen. Maar of het dat ook is?
Het is in elk geval de inspiratie geweest voor een mooie novelle. Leesclubs zullen hierin genoeg aanknopingspunten vinden voor verdere discussies, zowel wat betreft de tekst zelf als de inhoud en het thema van het verhaal.

Stefan Brijs - Twee levens. Een kerstnovelle. Amsterdam/Antwerpen, Atlas, 2001. Geb., 119 pg., isbn 90-450-0606-5.

© JannieTr, december 2014.


Ik las dit boek als 30/20 voor Ik-lees-Nederlands 2014.

Zalig uiteinde, meneer Lisowski. Een winterverhaal.

Hendrik Groen is de afgelopen maanden uitgegroeid tot een soort van cult-schrijver. Hij heeft een eigen Facebook pagina, er is een fanclub, je kunt T-shirts kopen met zijn karakteristieke portret erop, er zijn Hendrik Groen leesclubbijeenkomsten, kortom: er is een ware (vrij onschuldige) Hendrik Groen-gekte ontstaan.

De verkoopcijfers van het boek Pogingen iets van het leven te maken: Het geheime dagboek van Hendrik Groen, 83 1/4 jaar zijn indrukwekkend en dat terwijl niemand precies weet wie Hendrik Groen is. Of Hendrik Groen eigenlijk wel bestaat of dat het wellicht een pseudoniem is van een bekende schrijver die samen met Meulenhoff een uitgekiend spelletje speelt.

Om de mythe in stand te houden verscheen er deze maand een boekje van 64 pagina's. Gratis af te halen in de boekwinkel. Het kan van twee kanten af gelezen worden. Halverwege moet je het omdraaien. Op de ene voorkant staan Hendrik Groen. Wie daar begint, krijgt de eerste achttien dagen uit de dagboek van Hendrik Groen te lezen als voorproefje. Als je het daarna omdraait, staat op de andere voorkant een minstens zo mooie tekening (beide van Victor Meijer) van Meneer Lisowski. Daar kun je een kort verhaal lezen met als titel: Zalig uiteinde, meneer Lisowski: Een winterverhaal. Volgens het colofon zou ook dit verhaal geschreven zijn door Hendrik Groen.

Ik twijfelde al een poosje of ik Het geheime dagboek zou kopen. Als iedereen erg enthousiast wordt, word ik juist meestal een beetje achterdochtig. Als iedereen vindt dat je iets gelezen moet hebben, dan laat ik het juist liever maar liggen en geef mijn aandacht aan een boek dat aandacht tekort komt. Maar toen mijn boekhandelaar me op dit boekje wees en aanraadde het eens gratis te proberen, ging ik overstag.

En nu heb ik dus een stukje Hendrik Groen gelezen en ik weet niet wat ik er van moet vinden. Dat het een echt dagboek is, lijkt me erg onwaarschijnlijk. Het kan wel geschreven zijn door iemand die geregeld in een bejaardenhuis verblijft (misschien zelfs een bewoner) en het nodige heeft gezien. Maar eigenlijk kan iedereen het verzonnen en geschreven hebben. Nu heb ik natuurlijk maar ruim 30 pagina's uit het echte boek gelezen, maar mij spreekt het niet aan. Het is me een beetje te geforceerd grappig. Er zit wat wrange humor in, we krijgen een klein beetje van Hendriks innerlijk te zien. Maar net niet genoeg om overtuigd te worden van het werkelijk bestaan van deze stoere oudere die gaat pogen iets van het laatste stukje van zijn leven te maken. Misschien zou ik daarvoor het hele boek moeten lezen, maar daartoe nodigt deze kennismaking niet uit.

Maar dan het korte verhaal Zalig uiteinde, meneer Lisowski: een winterverhaal. Dat is andere koek! En daarom ben ik mijn boekhandelaar toch dankbaar dat hij het me "opdrong". Maakt niet uit wie het geschreven heeft of wie deze Hendrik Groen is. Een schrijnend verhaal, met even tegoed nog de nodige humor, en naar mijn idee meer in overeenstemming met de realiteit van wat er zoal op je pad komt als je ouder wordt, hoeveel je ook nog van het leven zou willen maken.

Ben ik dan toch fan van Hendrik Groen geworden? Misschien. Als hij ons op nog meer verhalen kan trakteren zoals dat over Meneer Lisowski dan zeker wel. We wachten het met spanning af. En tot die tijd: iedereen, fan of niet, snel naar de boekwinkel voor je eigen exemplaar van Meneer Lisowski.

Hendrik Groen - Zalig uiteinde, meneer Lisowski. Een winterverhaal / Pogingen iets van het leven te maken. Het geheime dagboek van Hendrik Groen, 83 1/4 jaar (1-18 januari 2013). Amsterdam, Meulenhoff, 2014. Paperback, 64 pg., geen ISBN, gratis af te halen bij de boekhandelaar in december 2014.

© JannieTr, december 2014.

Ik las dit boek als 29/20 voor Ik-lees-Nederlands 2014.

Vooruitblik Ik Lees Nederlands in 2015

Het afgelopen jaar heb ik met veel plezier meegedaan met de Ik-Lees-Nederlands uitdaging georganiseerd door Inge Leest (KLIK HIER). Het was al april toen ik ervan hoorde. En hoewel ik eigenlijk vrijwel alleen oorspronkelijk Nederlandse en Vlaamse literatuur lees, koos ik voor een voorzichtige 20 titels voor de rest van het jaar. Dat werden er uiteindelijk 30, zodat ik de uitdaging van 2015 ook op 30 ga zetten. Dat moet lukken en zo blijft er ook nog enige ruimte over voor vertaalde boeken of voor uitgaven die misschien niet helemaal het label literatuur verdienen.

Maar binnen de 30 titels wil ik wel nog een andere uitdaging proberen te halen: ik wil 15 Vlaamse en 15 Nederlandse boeken lezen. Daarnaast probeer ik er ook 5 verhalenbundels in op te nemen. Naast fictie zal er ook ruimte zijn voor (literaire) non-fictie, biografieën en poëzie.

Nu al een lijst met titels opstellen lijkt me niet zo handig. In de loop van het jaar zullen er nog genoeg boeken verschijnen die erom vragen gelezen en besproken te worden. Ik houd het dan ook op een maandelijks aangepaste vooruitblik. En dan nog zal het zwaar vallen een keus te moeten maken: alles lezen wat je zou willen, blijft onmogelijk, zelfs als je je tot het Nederlandse taalgebied beperkt.

Voor de maand januari denk ik te lezen:

1. Stefan Hertmans - Oorlog en terpentijn (Vlaams)
2. Esther Gerritsen - Roxy (Nederlands)
3. Maartje Wortel - IJstijd (Nederlands)
4. Ann de Craemer - Kwikzilver (Vlaams)

Binnenkort gaan we horen wie het stokje van Inge overneemt. Het is veel werk en ik wil haar hier alvast hartelijk bedanken daarvoor. Dat het een succes was het afgelopen jaar kun je zien op het totaaloverzicht dat ze maakte: KLIK HIER.

Honderden titels vind je er, de meeste met een link naar de bespreking op het blog van de betreffende deelnemer. Genoeg te lezen dus van eigen bodem in Nederland en België. En het jaar is nog niet voorbij. Tot 15 januari 2015 kunnen de gelezen titels nog gemeld worden.

Doe je ook mee volgend jaar? Zodra ik meer weet, zal ik het hier melden.

© JannieTr, december 2014.

Toon Tellegen - Het geluk van de sprinkhaan

November 2014 - waardering: 8,0.

Inleiding 

Antonius Otto Hermannus (Toon) Tellegen (Brielle, 18 november 1941) is een Nederlandse schrijver, arts en dichter, wiens werk door zowel  kinderen als volwassenen graag gelezen wordt. Na al een aantal jaren gedichten voor volwassenen te hebben geschreven, begon hij verhalen voor zijn kinderen te schrijven. In 1984 verscheen zijn eerste kinderboek. Vooral zijn dierenverhalen rond de mier en de eekhoorn zijn erg geliefd en worden ook door volwassenen graag gelezen vanwege de amusante, bizarre situaties en filosofische diepgang. Enkele boeken zijn met prijzen bekroond, zoals De genezing van de krekel (De Gouden Uil 2000) en Het vertrek van de mier (longlist Libris Literatuurprijs 2010). Voor zijn gehele oeuvre ontving hij o.a. de Theo Thijssenprijs, de Hendrik de Vriesprijs en de Constantijn Huygensprijs. Voor een volledige bibliografie en prijzenoverzicht KLIK HIER. 

Samenvatting 

De sprinkhaan, die aan de rand van het bos een winkel heeft, wil niets liever dan dat zijn klanten altijd tevreden naar huis gaan. Daarom is hij elke dag vanaf vroeg in de ochtend geopend en zorgt hij ervoor dat hij álles in voorraad heeft: van stoelen en tafels tot taarten, schubben, stekels, wanhoop en zelfs een ander leven. Ook kan hij de duizendpoot van nieuwe schoenen voorzien, in elke gewenste kleur. Alleen de zon, de maan en de sterren heeft hij niet te koop. 

Leeservaring 

In 59 verhaaltjes, van elk gemiddeld 2 bladzijden, vertelt Toon Tellegen over de Sprinkhaan en zijn winkel. Een winkel waar werkelijk alles te koop is en waar de dieren om de meest normale èn meest bizarre zaken komen vragen. 

"De sprinkhaan verkocht het allemaal. En als sommige dieren hem wel eens vroegen naar betalen, waarvan niemand precies wist wat het was, zei hij: "Ik doe aan alles, maar niet aan betalen." 

Van 's ochtends vroeg tot 's avonds laat stond hij klaar voor zijn klanten, zelfs 's nachts. En wie te ver weg woonde of niet kon komen omdat hij in het water leefde, kon een boodschappenlijstje sturen. 

"De sprinkhaan bracht alles wat zij nodig hadden naar ze toe. Hij vloog voor iedereen en wilde niemand ooit teleurstellen. Teleurstellen.... dat leek hem iets verschrikkelijks." 

De naam Toon Tellegen kende ik wel, waarschijnlijk door de vele Gouden en Zilveren Griffels die hij kreeg. Maar daardoor associeerde ik hem vooral met kinderboeken. Door zijn uitgeverij worden de meest dierenverhalenboeken ook in die categorie ondergebracht. Maar na het lezen van deze verzameling verhaaltjes over de dieren in de winkel van de sprinkhaan moet ik (opnieuw) constateren dat boeken en schrijvers in hokjes stoppen heel misleidend en jammer is. Het is puur toeval dat ik dit boekje vond en ik kan nu al zeggen dat Tellegen er een fan bij heeft.

Om met de kinderen te beginnen: vanaf een jaar of 5 à 6 zullen ze het leuk vinden uit dit boekje voorgelezen te worden (al zullen ze misschien de plaatjes missen en niet alle verhaaltjes zijn even geschikt).  Kinderen houden van herhalingen: er komt steeds komt een ander dier binnen en meestal begint het inleidende gesprek hetzelfde: "Dag sprinkhaan, dag egel, waar kan ik je mee van dienst zijn?" En daarna speelt zich een tafereel af, dat tot onverwachte gebeurtenissen leidt. Die op hun beurt weer uitnodigen tot (speelse) gesprekjes met de (klein)kinderen over de filosofie en psychologie die eronder verborgen ligt. Hoe ouder het kind hoe groter de kans dat ze "de moraal van het verhaal" zullen vatten.

Maar ook voor volwassenen valt er voldoende te genieten van de originele vondsten en de humor, die de kleintjes nog ontgaat. Een paar voorbeelden.

- De pad probeert de sprinkhaan te verleiden tot het verkopen van een ster. Maar de sprinkhaan blijft weigeren. "Zelfs niet het allerkleinste, onbelangrijkste sterretje, dat nog nooit iemand is opgevallen en dat niemand zal missen als hij 's nachts naar de hemel kijkt?" probeert pad tenslotte. "Nee", zegt de sprinkhaan. Pad moet erover nadenken  en zegt dan: "Gelukkig maar". (Zo leg je een kind het moeilijke woord "principes"uit en dat die bescherming kunnen bieden en niemand uitzonderen. Misschien zocht de pad ook wel naar geruststelling en erkenning, wilde hij horen dat zelfs hij niet gemist kon worden?)

- Een leuk verhaal is dat over het schrijvertje. Het schrijvertje is uitgeschreven. Hij heeft alles geschreven wat er te schrijven viel. Maar de sprinkhaan heeft nog wel wat woorden in voorraad die niemand hebben wil. Die wil het schrijvertje wel en hij krijgt een groot pak onverkoopbare woorden. "De volgende dag kreeg de sprinkhaan een brief: "Welwillende, groothartige, nimmer afdoende opgehemelde, rechtvleugelige neringdoende, heden mijnerzijds scheppen hervat. Scriptorretje. De sprinkhaan las de brief en stuurde hem nog een woord: gevleid. Dat voel ik me nu, schreef hij eronder".

De sprinkhaan verkoopt ook achterdocht of schaamteloosheid, maar het loopt meestal niet goed af met dieren die denken dat ze daar profijt van zullen hebben. Verdriet is helemaal gevaarlijk, of weemoed, of heimwee naar vroeger. "Daarvan verkocht hij altijd maar een klein beetje, omdat  teveel geen verdriet of weemoed meer was, maar pijn: hij was altijd bang dat iemand pijn zou kopen en het aan een ander cadeau zou doen." Een doordenkertje:  ".....een klein beetje heimwee naar vroeger, ook al wist niemand wat vroeger was, was niemand daar ooit geweest en verkocht de sprinkhaan alleen de heimwee ernaar." 

Mijn favoriet is het verhaaltje over de eendagsvlieg. Hij komt aan het einde van de dag bij de sprinkhaan in de winkel en is erg verdrietig. "Ik wou dat ik nòg een dag had, sprinkhaan,"zei hij. Hij slikte even. "Ik zou nog zoveel willen doen..." Er kwamen tranen in zijn ogen. "En dat ik tegen iemand kon zeggen: "Tot morgen." Hij slikte even en fluisterde: "Dat heb ik nog nooit gezegd". Hij krijgt één dag van de sprinkhaan en is dolgelukkig. Hij is nu een tweedagsvlieg en roept dat hij nu nooit meer voorbij gaat. Hij vliegt naar buiten en gaat aan iedereen vertellen wat hij morgen allemaal gaat doen. Zoveel dat de sprinkhaan vermoedt dat hij de volgende avond wel weer langs zal komen, maar gelukkig heeft hij nog wel een dag of wat in voorraad. (Deze samenvatting doet niet helemaal recht aan het verhaaltje, er zit meer in, lees het zelf maar).

Een beetje triest word je van de dag waarop de sprinkhaan ziek is en iedereen zichzelf bedient in de winkel en de sprinkhaan aan zijn lot overlaat, opzij legt, over hem heen stapt. Egoïsme viert hoogtij, alleen de eekhoorn bekommert zich om zijn zieke vriend. Een verhaaltje waar een hoop aanknopingspunten in zitten voor een gesprekje over egoïsme, vriendschap, betrokkenheid, mededogen. Maar het hòeft niet, het verhaal vertelt zichzelf. De kleintjes zullen blij zijn dat het toch nog goed komt met de sprinkhaan, dankzij de eekhoorn, maar er zal toch wel iets van blijven hangen, denk ik.

Het lijkt wel alsof het allemaal moraliserende verhaaltjes zijn, zoals ik ze nu beschrijf. Dat is echter beslist niet het geval. Ze lezen heel prettig, zijn humoristisch, luchtig en origineel. Maar tegelijkertijd zijn ze bepaald niet oppervlakkig. Ik voelde soms de gedachte erachter voor ik hem onder woorden kon brengen. En dan zingt het verhaal nog een tijdje rond in je hoofd. Dat maakt ook dat de verhaaltjes nooit vervelen en dat je het boek graag af en toe weer oppakt om er nog wat in te herlezen.

Ik heb ondertussen echt zin om meer van de dierenverhalen te lezen. Maar ik zag ook dat er kort geleden een nieuwe dichtbundel is verschenen van Toon Tellegen: De Werkelijkheid. Hier staat een leesfragment: KLIK HIER. Ook dat lijkt me wel wat. Kortom: ik heb bij toeval weer een geweldige ontdekking gedaan! 

Toon Tellegen - Het geluk van de sprinkhaan. Amsterdam, Querido, 2011. Paperback, 126 pg., isbn: 978902144594.(Gelezen als e-book via de bieb).

©JannieTr, december 2014. 

Ik las dit boek als 28/20 voor Ik-lees-Nederlands 2014.