Christine Otten - Rafaël, een liefdesgeschiedenis

Atlas Contact hield rond Kerstmis een sympathieke actie: wie een ongewenst cadeau had ontvangen, kon dat opsturen en ruilen voor een boek uit hun fonds. En dus ruilde ik een DVD-box met 3 actiefilms tegen Rafaël van Christine Otten. Het boek stond op mijn leeslijstje, vanwege het verhaal, maar ook omdat ik de omslag zo sprekend vond. Het verhaal sluit mooi aan bij wat er de laatste jaren allemaal te doen is rond vluchtelingen.

Samenvatting

De Brabantse kapster Winny en de Tunesiër Nizar worden verliefd en trouwen. Ze wonen in Tunesië en verwachten een kind. Dan breekt de Jasmijnrevolutie uit en is het oorlog in hun buurt. Winny vertrekt naar Nederland om te bevallen. Intussen sluit Europa de grenzen voor immigranten uit Noord-Afrika. Maar Nizar wil koste wat het kost bij de geboorte van zijn kind zijn en met gevaar voor eigen leven probeert hij via Lampedusa naar het noorden te ontkomen. Rafaël is het waargebeurde verhaal van twee geliefden die er alles voor overhebben om bij elkaar en bij hun kind te zijn. Een spannend en actueel boek over grenzen, dromen, wilskracht - en liefde die regels, landsgrenzen en zelfs gevangenismuren overstijgt. (Achterzijde boek).

Leeservaring

Christine Otten besluit haar boek met de mededeling:
"Rafaël is een roman, gebaseerd op het waargebeurde verhaal van Winny Methorst en Nizar Khemiri. Zonder hun openhartigheid en vertrouwen zou ik dit boek niet hebben kunnen schrijven."
Maar is dit wel een roman, vroeg ik me af, als alle omstandigheden en zelfs de namen van de betrokkenen overeenkomen met de werkelijkheid? Of is het non-fictie die hier en daar wat aangevuld is met de fantasie van de schrijfster? Voor de beleving tijdens het lezen maakt het niets uit: het is een aangrijpend en spannend verhaal geworden.

Het toeval wil dat, terwijl ik net begonnen was met lezen, deze week de eerste aflevering werd uitgezonden van een documentaire tv-serie onder de titel De Arabische Storm (KLIK HIER). Zo’n vijf jaar na de Arabische Lente reist de Turks-Nederlandse journalist Sinan Can naar het Midden-Oosten voor een drieluik over de nasleep van de revolutie. In de eerste aflevering zien we Can in Tunesië. Voor de jongeren in het land is de situatie niet verbeterd sinds de revolutie; er is nog steeds bijna geen werk. Velen van hen besluiten om te vertrekken en proberen Europa te bereiken. Inmiddels is het land ook nog de grootste buitenlandse leverancier van strijders in Libië en Syrië geworden.
Tel daarbij op de beelden die op de tv verschenen over de mensonterende toestanden op het Italiaanse eiland Lampedusa en je kunt je tijdens het lezen een goed beeld vormen van alle ellende die Nizar tegenkwam tijdens zijn wanhopige tocht naar Nederland om bij de geboorte van zijn zoon te kunnen zijn.

Omdat het boek niet  geheel chronologisch verteld wordt, is het prettig dat in de kantlijn steeds staat aangegeven waar het zich afspeelt. Er zitten veel flash-backs in en ook Rafaël heeft een stem gekregen: zijn gedachten worden cursief weergegeven. Toch is het soms even goed opletten wanneer een hoofdstuk zich precies afspeelt. Verder valt op dat Winny in de ik-vorm spreekt en Nizar in de hij-vorm (ook al zitten we in dat geval toch volledig in zijn hoofd). Ik heb daar niet direct een verklaring voor.

Wie alles om een rijtje zet, komt tot het volgende verhaal:
Nizar is als illegaal (via de zee en Turkije) al voor de revolutie naar het Griekse eiland Kos gevlucht en werkt er in de toeristenindustrie. Daar ontmoet hij Winny. Ook zij is op de vlucht. Na een vervelend verlopen relatie brengt ze een week op Kos door met haar vader om bij te komen. Het bevalt haar zo goed, dat ze niet lang daarna terugkeert om er te blijven en er hetzelfde werk als Nizar te gaan doen. Ze worden verliefd, trouwen en als Winny zwanger is, gaan ze bij Nizar's ouders in Tunesië wonen. Vooral zijn moeder is blij dat hij terug is na zeven jaar: haar beide andere zonen zijn ook al naar Europa vertrokken. Maar dan breekt de Jasmijnrevolutie uit. Nizar vindt het niet langer verantwoord dat Winny in Tunesië blijft . Ze gaat weer naar Nederland en ze gaan er van uit dat hij, als haar echtgenoot een visum zal krijgen om in elk geval bij haar te zijn als de baby wordt geboren. Maar zo simpel is dat niet. Een levensgevaarlijke tocht, gevangenschap, corruptie, illegale acties, het houdt maar niet op. Zelfs al hij een nieuw paspoort en een visum heeft (geregeld door de moeder van Winny en een advocaat) wordt hij nog dwars gezeten in Italië en moet hij alsnog illegaal proberen met de trein in Parijs te komen. Maar hij is op tijd en na een aantal jaar zoeken ze samen met Rafaël zijn ouders op in Tunesië.

Eind goed al goed? Toch niet helemaal. Het eerste deel van het boek, met 3 hoofdstukken, is eigenlijk tevens het (voorlopige) einde van het verhaal: Eerst geeft Rafaël de gesprekken weer die hij hoort, tussen zijn ouders en zijn Tunesische grootouders. Nizar's ouders hebben er verdriet van dat ze hun kinderen niet meer of heel weinig zien. Dan volgen we de wanhopige gedachtestroom van Nizar, die in Nederland slecht slaapt, veel nachtmerries heeft en tekenen van heimwee en depressiviteit vertoont. Maar toch ook zoveel van zijn vrouw en kind houdt, dat hij die niet missen kan. En tenslotte Winny, die wel ziet dat hij het moeilijk heeft, die hard werkt, maar die na alle ellende ook graag een rustig en gelukkig leven zou willen hebben. M.a.w. ze zijn er nog lang niet, hoeveel ze ook van elkaar houden.

Het is triest te beseffen dat dit geen verzonnen verhaal is en dat het allemaal nog veel erger is dan beschreven, zoals de media ons nog dagelijks laten zien. Ik denk dat dit boek heel goed op de leeslijst van middelbare scholieren zou kunnen staan........

Christine Otten - Rafaël, een liefdesgeschiedenis. Amsterdam, Altlas/Contact, 2014. Pb., 222 pg. ISBN: 978-90-254-4251-4.

© JannieTr, februari 2016.

Ik lees Nederlands 2016: 7/35.