Stefan Brijs - Post voor mevrouw Bromley

Met De engelenmaker (2005) (KLIK HIER) overtuigde Stefan Brijs mij er meteen van dat ik ook zijn andere en toekomstige romans niet mocht overslaan. Maar behalve de kerstnovelle Twee levens (2001) (KLIK HIER) is dat er nog steeds niet van gekomen, al staan er nog wel enkele in de boekenkast. Daar was Post voor mevrouw Bromley (2011) niet bij. Ik zie meestal nogal op tegen dikke boeken en zeker als ze over oorlog gaan. Maar ik ben blij dat ik me toch heb laten verleiden het boek in de bieb te lenen.

 

Samenvatting

Augustus 1914. In Londen melden duizenden jongemannen zich aan om te gaan vechten tegen de Duitsers. Martin Bromley, zeventien en te jong voor het leger, probeert de twee jaar oudere John Patterson te overreden samen in dienst te gaan, maar die wil zijn droom om te gaan studeren niet opgeven. Uiteindelijk slaagt Martin er met een list in naar het front te vertrekken en blijft John achter in een stad waar de druk op dienstweigeraars toeneemt. Post voor mevrouw Bromley is een aangrijpende roman over ouders en kinderen, moed en lafheid, hoop en vriendschap, gemis en verlangen in tijden van oorlog (achterzijde boek).

Leeservaring

Het verhaal van John en Martin wordt verteld in twee delen: Het thuisfront en Het westfront. Met hier en daar wat flashbacks om o.a. de relatie tussen John en de familie Bromley te beschrijven, ontwikkelt het verhaal zich chronologisch.
Het decor van het eerste deel wordt gevormd door een armoedige volkswijk in Londen. John's moeder overlijdt kort na de bevalling en omdat Mevrouw Bromley net zelf een kind verloren heeft, zoogt zij John. De band met mevrouw Bromley en de andere kinderen in het gezin groeit en John houdt van hen als was het familie, iets dat wederzijds is. Martin wordt een jaar later geboren, ze groeien op als broers.
Al voor de Eerste Wereldoorlog uitbreekt, beginnen Martin en John uit elkaar te groeien. John wil graag studeren, Martin werken in de haven om geld te verdienen. De vader van John, een eenvoudige postbode, kan zich slechts met moeite de collegekosten voor John permitteren, maar staat wel achter de keuze van zijn zoon. Als het eenmaal oorlog is en er gerekruteerd wordt wil Martin vechten en wil John blijven studeren. Verwijten van lafheid en onderling onbegrip slopen de hechte vriendschap.

Het bijzondere voor mij in dit deel was de beschreven toestand in Londen in die jaren. Meestal ligt de focus in Nederlandstalige literatuur op Vlaanderen bij beschrijving van de Grote Oorlog. Het oorlogsleed in Engeland, de angst en de sociale druk om in dienst te gaan, de valse propaganda, de hypocrisie waarmee familie van gevallenen geconfronteerd werden: het wordt allemaal overtuigend beschreven en verweven tot een spannend verhaal. 

Na een voor John dramatische gebeurtenis en een tevergeefse liefde slaan we een aantal maanden over. Het westfront begint met de afvaart van het schip dat hem naar Vlaanderen zal brengen. Tussen de papieren van zijn vader heeft hij brieven gevonden die nooit door hem bezorgd zijn: ze waren voor de ouders van gesneuvelde soldaten. Ouders die hij goed kende en die hij geen verdriet wilde doen. Het ziet er naar uit dat Martin een van hen is. Tegen beter weten in, wil John hem proberen te vinden en houdt mevrouw Bromley voor dat er allerlei redenen kunnen zijn waarom Martin haar niet kan schrijven. In het tweede deel worden met enige regelmaat de oorlogshandelingen beschreven en het gruwelijke en zinloze ervan. Maar ook de psychologische kant krijgt veel aandacht: de relaties tussen de manschappen onderling en die met de meerderen. En ook wat deze gruwelen met de psychische toestand van alle betrokken doen: moed, wanhoop, kameraadschap, egoïsme, alles kan in een oorlogssituatie extreme vormen aannemen, ten goed of ten kwade.

John krijgt een baantje waarbij hij de mogelijkheid heeft de families in Engeland nog lang te laten hopen dat hun zoon/vriend nog leeft. Hij zet daarmee eigenlijk de daden van zijn vader voort. Uiteindelijk spoort hij een vriend van Martin op en hoort van hem het schokkende verhaal van wat er werkelijk gebeurd is. Waarmee nogmaals de waanzin van deze oorlog wordt benadrukt.

Niet alles kan hier beschreven worden voor wie het zelf nog lezen wil. Maar ik kan zonder overdrijven zeggen dat ik 509 pagina's lang een spannend en psychologisch goed opgebouwd verhaal heb gelezen. Met waardevolle historische achtergronden die ik nog niet kende. En waarin de kracht van vriendschap, liefde en trouw een grote rol is toebedeeld. Net als die van hoop, verdriet en gemis. En dat alles in een prettige schrijfstijl die je vlot door het verhaal loodst.

Stefan Brijs - Post voor mevrouw Bromley. Amsterdam, Atlas, 2011. 509 pg., isbn:978-90-450-1984-0. Met lit. opg.

© JannieTr, maart 2016.
Ik lees Nederlands 2016: 15/35.