Martin Michael Driessen - Rivieren

Het was de foto op de kaft van het boek die me het gevoel gaf: dat wil ik lezen. Ik ging er van uit dat het een non-fictieboek was over vlotters: mannen die met houtvlotten de rivieren afvoeren. Ik herinner me de geschiedenislessen nog waarin ik er voor het eerst van hoorde. Het fenomeen boeide me, maar over de vlotters zelf werd ons niets verteld. Dat maakte dat ik dit boek verwachtingsvol uitkoos.
Het bleek een verhalenbundel met 3 verhalen waarin voor een rivier een doorslaggevende rol was weggelegd. Het middelste beschreef het leven van een vlotter: van zijn 14de tot zijn 40ste. Ondanks mijn vergissing werd ik niet teleurgesteld: een fictief verhaal dat boeiend was en me daarnaast voldoende zicht gaf op zowel de geschiedenis van het houtvlotten, als de sociale context waarin het plaatsvond. Ook de twee andere verhalen kon ik waarderen.

Rivieren: ze komen voort uit een bron, ze meanderen, hebben stroomversnellingen, verzanden, verleggen hun bedding en monden uiteindelijk uit in zee. Het verband met de levensloop van de mens is snel gelegd. En dat is wat Martin Driessen doet. De rivier neemt het voortouw en bepaalt in deze verhalen waar de mens zal eindigen.


Samenvatting

Zoals rivieren door een landschap slingeren, zo meanderen rivieren door de levens van de hoofdpersonen van de drie beeldschone novellen die in dit boek verzameld zijn.
1.De hedendaags acteur die op een kanotocht in de Ardennen een catharsis zoekt voor zijn gefnuikte kunstenaarsleven en zijn niet te stuiten alcoholisme, ervaart een hellevaart zonder weerga.
2.De Main en de Rijn vormen de levens van twee vlottervrienden in de late negentiende en begin twintigste eeuw, waarin klassenverschillen en broodroof leidend zijn.
3. Een Bretonse beek vormt de grens van het land van twee Franse families, hugenoot en katholiek, die al eeuwen in heftige rivaliteit leven. Het is een huiveringwekkende twistgeschiedenis van grote treurigheid en schoonheid. (website Van Oorschot).

Leeservaring

1. Fleuve sauvage. Met een van zijn zoon geleende kano wil de hoofdpersoon de rivier afzakken, onderweg op de oevers kamperen en tijdens de reis eindelijk stoppen met drinken. Dat heeft hij al vaker zonder succes geprobeerd, maar dit keer is hij vastbesloten: het moet lukken, er is al teveel mis gegaan en dat kan alleen maar erger worden. We beleven de wereld via zijn ogen en gedachten. De auteur wisselt "hij" (bij handelingen) en "ik" (bij gedachtestromen) af. Dat roept een extra spanning op. In de gedachten lezen we zijn worsteling, zijn beweegredenen, zijn misstappen, zijn twijfels over de toekomst. In zijn handelingen zien we zijn onmacht. Alles wat tegen kan zitten, zit tegen, het wordt een vreselijke tocht. Met een rampzalig en troosteloos einde.

2. De reis naar de maan. Konrad is 14 als hij voor het eerst een stukje mee mag met de vlotters. Heel trots is hij. Dat zijn grote broer op zijn eerste reis meteen verdronk, houdt hem niet tegen. Hij is vrienden met Julius, de zoon van de houthandelaar. Ondanks het standsverschil blijven de jongens op onregelmatige basis contact met elkaar houden. Sociaal gezien groeien ze steeds verder uit elkaar. Julius studeert, maakt het bedrijf van zijn vader nog bloeiender, trouwt een rijke vrouw. Konrad droomt er van steeds verder de rivieren af te zakken en ooit nog eens de Rijn te bevaren en later Holland te zien.
De wereldgeschiedenis en de historische ontwikkelingen van het houtvlotten dragen op een natuurlijke manier het verhaal van de vriendschap tussen Konrad en Julius. Het perspectief ligt het hele verhaal bij Konrad. Hij begrijpt niet helemaal waarom Julius contact met hem blijft houden, maar stelt het wel op prijs. Pas op laatste bladzijden krijgt Julius even het perspectief. Om het verhaal met een ontroerende gedachtestroom voor de lezer af te sluiten. Konrad heeft de Rijn en Holland gezien en kijkt nu vol verwachting uit naar de zee.....

3. Pierre en Adèle. De Bretonse beek, in het laatste verhaal, ligt in een dal en vormt de grens tussen het land van twee families. De een katholiek en de ander hugenoot. Ze leven al eeuwen in onmin, beschimpen elkaar om het geloof, maar lijken nu vooral nog ruzie te maken omdat ze elkaar haten. Geen enkele oplossing die aangedragen wordt om het geruzie de wereld uit te helpen voldoet. Soms is dat lachwekkend, soms diep treurig. En als er dan een evenwicht is gevonden, dan verlegt het riviertje haar loop en begint het getouwtrek opnieuw. Er gebeuren heel wat drama's voor er eindelijk een wapenstilstand komt, waarbij duidelijk wordt, dat er veel onnodig leed voorkomen had kunnen worden.

Van alle drie de verhalen kan gezegd worden, dat ze boeiend verteld worden en spannend zijn. Ik raakte op een vreemde manier betrokken bij de hoofdfiguren. Ik kreeg geregeld het gevoel, dat ik in wilde grijpen: om iets te voorkomen, uit te leggen, behulpzaam te zijn. Absurd natuurlijk, want het is mijn verhaal niet. Maar het betekent wel, dat de mensen uit het verhaal voor me zijn gaan leven.

Dit blijkt geen debuut te zijn, Driessen schreef al enkele romans die voor literaire prijzen zijn genomineerd. Als iemand nog een tip voor mij heeft welke ik hierna zou moeten lezen, dan hoor ik het graag.

Martin Michael Driessen - Rivieren. Amsterdam, Van Oorschot, 2016. 139 pg. ISBN:978-90-282-6130-3.

© JannieTR, juli 2016.

Ik lees Nederlands 29/35