F. Starik - Nee nee

Een eenzame uitvaart 

Heb je wel eens gehoord van De Eenzame Uitvaart ?

"Ook overledenen die het ontbreekt aan familie, vrienden of een sociaal netwerk, verdienen een waardig en respectvol afscheid. Ieder mens is immers de moeite waard om over na te denken en verdient het om met speciaal voor hem of haar gekozen woorden begraven te worden. Dat is het uitgangspunt van De Eenzame Uitvaart.
F. Starik nam in 2002 – in navolging van de Groningse stadsdichter Bart F.M. Droog – contact op met de gemeente Amsterdam met het voorstel om bij een eenzame uitvaart voortaan ook een dichter met een speciaal voor de overledene geschreven gedicht aanwezig te laten zijn. Het initiatief werd ondergebracht in een stichting en sindsdien zijn er in Amsterdam ruim 230 Eenzame Uitvaarten geweest. Ook in andere steden vond het initiatief navolging." (overgenomen van de website).

Poule des doods 

Sinds 2002 beheerde Starik de Amsterdamse Poule des Doods, een groep dichters van wisselende samenstelling die bij uitvaarten van eenzaam gestorvenen gedichten schrijft en voordraagt. Hij schreef hierover twee boeken: De eenzame uitvaart (2005) en Een steek diep. Schetsen van verloren levens (2011). Eberhard van der Laan, die beschermheer was van de stichting De Eenzame Uitvaart, gaf de dichters een opdracht mee: 'Wat voor het gesloten oog zinloos lijkt, is een ultiem gebaar van beschaving.'

F. Starik vervulde tot aan zijn overlijden in maart 2018 met grote toewijding zijn functie als dichter-coördinator. Uit naam van de stichting zorgde hij ervoor dat tijdens elke Amsterdamse eenzame uitvaart een gedicht werd voorgedragen. Hij was tevens verantwoordelijk voor de samenstelling van de Poule de Doods, die uit zeer bekwame dichters bestaat. Ook Wim Brands en Menno Wigman maakten er deel van uit. Hij werd op eigen verzoek opgevolgd door Joris van Casteren.

Starik vatte de kracht van het project vorig jaar in de Volkskrant als volgt samen: 'Het is een gebaar van liefde dat mensen die tijdens hun leven onopgemerkt zijn gebleven, met aandacht worden weggebracht, dat er in ieder geval op het laatst nog aan ze wordt gedacht.'

Poëzie past bij de dood, zei hij toen, maar ook bij de geboorte en het huwelijk, 'de grote overgangsfasen van het leven'. Dan gaan mensen die nog nooit een poëziebundel in handen hebben gehad opeens op zoek naar een gedicht. 'Poëzie benoemt gevoelens waarvoor veel mensen op die wezenlijk sprakeloze momenten de woorden niet vinden.' 

Ik kan geen betere reden bedenken om daarom aan deze dichter aandacht te besteden in deze poëzieweek. Het gedicht komt weer uit De beste gedichten uit 2017 (KLIK HIER).

De dichter 

F. Starik (ps. van Frank von der Möhlen, 1958 - 2018) publiceerde tien dichtbundels en was van 2010 tot 2012 een opvallend sterke stadsdichter van Amsterdam. Naast dichter manifesteerde hij zich als beeldend kunstenaar, performer en zanger. In de periode dat een jonge generatie dichters (de Maximalen) voor meer "straatrumoer" in de poëzie wilden zorgen, was hij als fotograaf betrokken bij de bloemlezing Maximaal (1988).

Het gedicht dat ik koos komt voor in zijn laatste bundel Staat uit 2015. In de verzamelbundel die ik voor deze serie gebruik staan in totaal 3 gedichten uit deze bundel. 

NEE NEE

Thomas duwt bij de mensen folders door de bus

vertelt wat ze niet willen weten

hadden ze maar een NEE NEE sticker

op de klep moeten plakken, dus

verspreidt hij zijn rotzooi door de straten

maakt reclame voor spullen die hij zich zelf

niet kan veroorloven en al kon hij dat wel

wat moet hij ermee? NEE NEE.

Hij moedigt de mensen aan

hun computer te laten repareren

hun meubels te laten stofferen

een vreemde taal, de zijne, te leren.

Dag na dag valt hij bij de mensen op de mat

met uitroeptekens en met schreeuwerige kleuren

vertelt dat men recht op korting heeft:

hij van niemand, langs de deuren, langs de deuren.

F. Starik.

(Uit: Staat, 2015)

F. Starik - Staat. Amsterdam, Nieuw-Amsterdam, 2015. Pb., 128 pg., ISBN:9789046819982. 

© Jannie Trouwborst, november 2018.

N.B. Deze bespreking verschijnt in het kader van de poëzieweek van Sandra (KLIK HIER).